Wykorzystywanie w większym stopniu systemu dozoru elektronicznego wobec skazanych oraz częstsze stosowanie kar ograniczenia wolności - zakładają plany resortu sprawiedliwości. We wtorek rząd przyjął informację o tych zamierzeniach.
Przedłożona przez ministra sprawiedliwości informacja - jak poinformowało Centrum Informacyjne Rządu - dotyczyła polityki karnej oraz projektowanych zmian w kodeksie karnym. Rozważana nowelizacja ma zmienić m.in. zasady wykonywania kar.
Obecnie - jak wskazano w komunikacie po posiedzeniu rządu - kara pozbawienia wolności w zawieszeniu jest najczęściej wymierzaną karą. "W praktyce jest to blisko 60 proc. kar orzeczonych, podczas gdy samoistna kara grzywny jest orzekana w zaledwie około 19 proc. orzeczeń" - wynika z danych MS. Tymczasem na przykład we Francji odsetek dotyczący kar grzywny wynosi 37 proc., zaś w Niemczech prawie 80 proc.
Pozbawienie wolności w zawieszeniu - jak informuje MS - bardzo często jest orzekane również w stosunku do osób uprzednio skazanych. Z danych resortu wynika, że w kilku przypadkach skazany miał wymierzone 20 lub więcej zawieszonych kar pozbawienia wolności. W Polsce - mimo stosunkowo niskiej liczby przestępstw - na 100 tys. mieszkańców, jest 221 osób pozbawionych wolności, co jest drugim, po Czechach, wynikiem w Europie. Dla porównania w Niemczech wskaźnik ten wynosi 92, w Szwecji 70, a w Rumunii 146 - dowodzi MS.
"Równocześnie w sposób ciągły rośnie liczba osób oczekujących na odbycie kary pozbawienia wolności. Istnieje potencjalne ryzyko zarządzenia wykonania zawieszonych kar pozbawienia wolności. Musiałoby to oznaczać trzykrotne zwiększenie populacji więziennej, co jest niemożliwe ze względów organizacyjnych i prawnych" - argumentuje resort sprawiedliwości. Obecnie karę pozbawienia wolności odbywa blisko 85,5 tys. osób, a zakłady karne zmagają się z przeludnieniem.
W związku z tym, według przedstawionych rządowi planów resortu, orzekanie kary więzienia, także w zawieszeniu, "ma następować w ostateczności", należy zaś preferować kary wolnościowe.
Zaproponowano m.in., aby przy wymierzaniu kary pozbawienia wolności do dwóch lat, sąd mógł orzekać, iż po odbyciu części tej kary (nie dłuższej niż trzy miesiące) reszta będzie odbywana przez skazanego w systemie dozoru elektronicznego. Ponadto poszerzeniu mają ulec możliwości warunkowego umorzenia postępowania w odniesieniu do przestępstw zagrożonych karą do pięciu lat pozbawienia wolności, gdy obecnie dotyczy to zasadniczo czynów zagrożonych karą do trzech lat. "W dalszym ciągu obowiązkowe będzie zobowiązanie sprawcy do naprawienia szkody" - zaznacza MS.
Założeniem jest także urealnienie społecznego oddziaływania kary pozbawienia wolności w zawieszeniu - obecnie taki jej rodzaj jest powszechnie uznawany za karę iluzoryczną. "Proponuje się, by orzekając karę pozbawienia wolności do 2 lat, sąd przewidywał długość jej odbywania w systemie dozoru elektronicznego (od 3 do 12 miesięcy), a pozostałą jej część zawiesić" - wskazano w propozycji zmian. W wielu przypadkach złagodzeniu miałaby ulec odpowiedzialność karna za podżeganie lub pomocnictwo do wysokości nieprzekraczającej dwóch trzecich maksymalnej kary przewidzianej za sprawstwo danego przestępstwa.
Wydłużeniu z roku do dwóch lat miałby też ulec maksymalny wymiar kary ograniczenia wolności. Według planów kara ograniczenia wolności będzie mogła polegać - obok obecnego wykonywania pracy albo potrąceń z wynagrodzenia - także m.in. na: obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu kontrolowanym w systemie dozoru elektronicznego, wykonywaniu obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, uczestnictwie w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych i powstrzymaniu się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach.
Jak zapowiada MS, również zastępcze kary pozbawienia wolności - orzekane w przypadku uchylania się od innych orzeczonych kar - mają zostać ograniczone na korzyść prac społecznie użytecznych i grzywien.
Minister sprawiedliwości Marek Biernacki już w pierwszej połowie lipca na posiedzeniu sejmowych komisji zapowiedział na jesień "wielką i istotną" nowelizację prawa karnego. Zmianę przygotowuje komisja kodyfikacyjna pod kierunkiem prof. Andrzeja Zolla. (PAP)
mja/ itm/ mag/
