Ograniczenie roli placówek opiekuńczo-wychowawczych na rzecz rodzinnych form opieki zastępczej i wprowadzenie tzw. asystentów rodzinnych - to niektóre elementy założeń do projektu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nad dzieckiem. Założenia przyjął we wtorek rząd. Nowe rozwiązania miałyby obowiązywać od 2011 r.
Przedstawiony przez ministra pracy i polityki społecznej projekt ma na celu stworzenie "spójnego systemu opieki nad dzieckiem i rodziną, jeśli ma ona trudności w wypełnianiu swoich funkcji". Chodzi m.in. o to, by ograniczyć groźbę zabrania dziecka takiej rodzinie. Natomiast w sytuacji, gdyby dziecko musiało być okresowo poza rodziną, zapewnienie mu szybkiego powrotu.
Pomoc ma być skierowana do rodzin niewydolnych wychowawczo, dotkniętych przemocą, ubogich i zagrożonych ubóstwem. Profilaktyka obejmie również spokrewnione rodziny zastępcze, a także usamodzielniających się wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych, rodzin zastępczych oraz rodzinnych domów dziecka.
Zgodnie z założeniami projektu jednym ze sposobów wspierania rodziny ma być wprowadzenie stanowiska asystenta rodzinnego, który będzie uczyć rodzinę, jak sobie poradzić w trudnej sytuacji. Jak wyjaśniała na początku czerwca minister pracy Jolanta Fedak "asystent pomoże rodzinie, która jest niewydolna wychowawczo czy materialnie".
"Nauczy, jak się znaleźć na rynku pracy, gdzie można uzyskać pomoc, w tym materialną, w jaki sposób opiekować się dziećmi, w jaki sposób zapewnić im opiekę np. w ośrodkach wsparcia, świetlicach, wziąć udział w programach dożywiania" - mówiła Fedak. Według wtorkowego komunikatu Centrum Informacyjnego Rządu asystent miałby się opiekować nie więcej niż 20 rodzinami.
Projektowana ustawa ma też kłaść nacisk na rozwijanie pracy z rodziną w formie: poradnictwa, mediacji, terapii rodzinnej, treningu umiejętności wychowawczych i terapeutycznych dla rodziców. Ma też na celu zapewnienie dzieciom możliwości pobytu w placówkach wsparcia dziennego (np. świetlicach, klubach środowiskowych, ogniskach wychowawczych).
W założeniach przewidziano, że wśród instytucji sprawujących opiekę zastępczą nad dzieckiem szczególne miejsce powinny zająć rodzinne formy pieczy zastępczej. Chodzi o rodziny zastępcze spokrewnione, rodziny zastępcze niespokrewnione (niezawodowe, zawodowe) oraz rodzinne domy dziecka. Jak podkreślono w komunikacie CIR, "mają one przewagę nad placówkami opiekuńczo-wychowawczymi nie tyko społeczną (lepiej chronią dobro dziecka), ale także ekonomiczną (koszty utrzymania są niższe)".
Zakłada się, że rodzinę zastępczą spokrewnioną będą mogły tworzyć wyłącznie babcie, dziadkowie i rodzeństwo dziecka. Dotychczas mogły być to także inne osoby spokrewnione i spowinowacone z dzieckiem. Osoby te nadal będą mogły stworzyć dla dziecka rodzinę zastępczą, ale niespokrewnioną.
W założeniach przewidziano, że w zawodowych i niezawodowych rodzinach zastępczych powinno wychowywać się nie więcej niż troje dzieci. W przypadku dzieci wymagających szczególnej troski, ich liczba w rodzinie powinna zależeć od stanu ich zdrowia i możliwości rodziców zastępczych.
Przewiduje się też zwiększenie pomocy finansowej oraz wsparcia merytorycznego dla zawodowych rodzin zastępczych, które mają stać się docelowo, obok rodzinnych domów dziecka, podstawową formą rodzinnej pieczy zastępczej. Zawodowi rodzice zastępczy mieliby być zatrudniani na podstawie kilkuletniego kontraktu.
"Tworzone będą ponadto tzw. rodziny pomocowe, których rola sprowadzałaby się do wsparcia rodzin zastępczych lub rodzinnych domów dziecka, w sytuacji kiedy nie mogłyby one sprawować opieki nad dzieckiem, np. w czasie wyjazdu wypoczynkowego, pobytu w szpitalu czy niespodziewanych trudności w rodzinie" - głosi komunikat CIR.
Jak poinformowano po wtorkowym posiedzeniu rządu, rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej służyć ma ograniczeniu roli placówek opiekuńczo-wychowawczych, które mają stać się małymi placówkami (docelowo - do 14 dzieci), dla dzieci starszych (docelowo - od 10 roku życia), wymagających szczególnej opieki i mających trudności w przystosowaniu się do życia w rodzinie. "W tych placówkach przebywałyby także dzieci wymagające specjalnej opieki medycznej (wspomaganej aparaturą medyczną), dla których ze względu na stan zdrowia nie byłoby możliwe znalezienie zawodowej rodziny zastępczej" - przewidują założenia do projektu.
Zakłada się, że organizacją i finansowaniem spokrewnionych rodzin zastępczych zajmować się będzie samorząd gminny. Natomiast za pozostałe formy pieczy zastępczej odpowiadać ma powiat, choć gmina będzie tu partycypować w kosztach pobytu dziecka. "Wzrost wydatków gminy z tego tytułu znajdzie pokrycie w jej zwiększonych dochodach" - głosi komunikat CIR. (PAP)
js/ pz/ jbr/
