Samorządy różnie oceniają znaczenie orzeczenia SN, który uznał, że nakazując eksmisję z lokalu socjalnego sądy muszą jednocześnie rozstrzygać, czy eksmitowanym przysługuje prawo do innego lokalu tego typu.
W ocenie wicerzeczniczki stołecznego ratusza Agnieszki Kłąb takie orzeczenie SN było spodziewane i w zasadzie niczego nie zmienia. "Do tej pory też działaliśmy w ten sposób, że gdy sąd przyznał prawo do lokalu socjalnego, to lokal taki przydzielaliśmy zgodnie - z orzeczeniem sądu" - powiedziała PAP.
Wicedyrektor biura polityki lokalowej w stołecznym ratuszu Tomasz Krettek powiedział PAP, że w warszawskim zasobie lokalowym jest ok. 86 tys. lokali, w tym blisko 5 tys. lokali socjalnych i kilkadziesiąt pomieszczeń tymczasowych.
"Orzeczenie SN było oczywiste, inne nie mogło zapaść. Niedobrze natomiast się stało, że mówi się, że teraz niepłacący będą mogli dalej nie płacić" - dodał. Zaznaczył, że osoba niepłacąca czynszu naraża się np. na to, że przyznany jej kolejny lokal socjalny będzie znacznie gorzej wyposażony, o niższym standardzie.
W Warszawie na realizację czeka ok. 2700 wyroków eksmisyjnych z prawem do lokalu socjalnego. Jak powiedział Krettek, w zależności od dzielnicy przyznanie lokalu trwa od roku do kilku lat.
Według rzeczniczki prezydenta Włocławka (woj. kujawsko-pomorskie) Moniki Budzeniusz orzeczenie SN nie będzie miało istotnych konsekwencji finansowych dla samorządów, gdyż obecnie gminy i tak ponoszą ogromne koszty związane nie tylko z tworzeniem, ale także utrzymaniem lokali socjalnych.
"Sytuacja, gdy lokatorzy nie płacą - z różnych powodów - czynszu i innych opłat, jest niestety dosyć częsta i obciąża budżet miasta. Orzeczenie SN nie ma więc dla nas dużego znaczenia praktycznego, gdyż sprawa wymaga generalnych rozwiązań systemowych i odpowiedzi na pytania zasadnicze: kto ma płacić za budowę tego rodzaju lokali, kto ma je utrzymywać w sytuacji niewielkiej ściągalności czynszów oraz jak motywować lokatorów do regulowania należności" - zaznaczyła Budzeniusz.
Zdaniem zastępcy dyrektora Miejskiego Zarządu Lokalami w Radomiu Macieja Kosowskiego, orzekanie w wyroku eksmisji z lokalu socjalnego z jednoczesnym przyznaniem prawa do innego lokalu socjalnego jest w określonych sytuacjach korzystne dla gminy. Chodzi głównie o lokatorów mieszkań socjalnych, którzy uporczywie nie płacą czynszu, czy też ze względu na swoje zachowanie są bardzo uciążliwi dla innych mieszkańców budynku.
Według Kosowskiego takie wyroki pozwalają na wyprowadzenie najemcy do lokalu socjalnego o niższym standardzie technicznym lub do innego budynku, w innym środowisku. "Bez takiego wyroku gmina nie może realizować tego rodzaju zamiany lokali" - powiedział.
Zdaniem zastępcy szefa radomskiego MZL najbardziej korzystne dla gminy byłoby jednak przyznanie prawa do pomieszczenia tymczasowego, w którym osoba - zgodnie z ustawą o ochronie praw lokatorów - może przebywać najwyżej sześć miesięcy.
Uchwała Sądu Najwyższego zapadła na skutek pytania Sądu Okręgowego w Szczecinie, badającego sprawę mieszkanki tego miasta, która ma być eksmitowana wraz z rodziną z lokalu socjalnego na skutek zaległości czynszowych. Władze tego miasta twierdziły, że w tej sprawie przyznanie takiego prawa jest niemożliwe, bo mieszkańcy mają być eksmitowani z lokalu socjalnego.
Tomasz Owsik-Kozłowski, p.o. rzecznik prasowy Zarządu Budynków i Lokali Komunalnych w Szczecinie ocenił w rozmowie z PAP, że orzeczenie SN może doprowadzić do tego, że gmina po raz kolejny będzie musiała zapewnić lokatorowi lokal socjalny.
"Czynsz za metr kwadratowy w lokalu socjalnym w zasobie mieszkaniowym Szczecina wynosi 1,21 zł - dlatego też w przypadku dłużników z wyrokami z lokalu socjalnego do kolejnego lokalu socjalnego trudno będzie znaleźć lokal tańszy w utrzymaniu. Przypuszczać można, że jeśli sytuacja materialna najemcy nie zmieni się, zadłużenie na nowo będzie rosło" - powiedział Owsik-Kozłowski.
Zwrócił też uwagę, że część osób z wyrokami eksmisyjnymi do lokali socjalnych to osoby bezrobotne, które za takie lokale nie płacą, dewastują je i są uciążliwymi lokatorami. "W przypadku, gdy gmina będzie musiała nadal eksmitować takiego mieszkańca do lokalu socjalnego, problem nie zniknie, bo jakakolwiek funkcja edukacyjna ulegnie zatarciu. Część osób nie będzie obawiała się konsekwencji z tytułu np. zadłużenia" - stwierdził Owsik-Kozłowski.
Zgodnie z ustawą o ochronie praw lokatorów w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gminie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu.
Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec: kobiety w ciąży; małoletniego, niepełnosprawnego lub ubezwłasnowolnionego oraz sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą; obłożnie chorych; emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej; osoby posiadającej status bezrobotnego; osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały - chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany.
Sąd może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego np. gdy nakaz eksmisji dotyczy lokatora, który wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku.
Wyroków sądowych nakazujących opróżnienie lokalu nie wykonuje się w okresie od 1 listopada do 31 marca roku następnego włącznie, jeżeli osobie eksmitowanej nie wskazano lokalu, do którego ma nastąpić przekwaterowanie. (PAP)
mca/ ilp/ olz/ res/ abr/ gma/
