Postulaty przekazania nadzoru administracyjnego nad sądownictwem I prezesowi Sądu Najwyższego oraz zwiększenia samorządności sędziów znalazły się w porozumieniu podsumowującym prace okrągłego stołu dla sądownictwa. Dokument podpisano we wtorek w gmachu SN.
Debaty sędziów, prokuratorów, przedstawicieli zawodów prawniczych, pracowników sądów oraz naukowców pod hasłem "okrągłego stołu" odbywały się od lutego 2012 r. Dotyczyły szeroko rozumianych kwestii organizacji wymiaru sprawiedliwości w kraju. Organizatorem dyskusji było Stowarzyszenie Sędziów Polskich "Iustitia". Uczestniczyły w nich też m.in. Stowarzyszenie Sędziów Sądów Rodzinnych, Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Notarialna i Krajowa Rada Komornicza.
Podsumowaniem dotychczasowego cyklu debat stało się podpisane przez część ich uczestników porozumienie. Jednocześnie organizacje wystosowały apel do premiera Donalda Tuska o powołanie komisji kodyfikacyjnej do spraw wymiaru sprawiedliwości. "Ta forma organizacyjna jest sprawdzona i (...) jest najlepszym gwarantem stworzenia wizji wymiaru sprawiedliwości, którą należy nakreślić wobec rozwoju coraz bardziej świadomego społeczeństwa obywatelskiego" - napisano w apelu.
"W naszej ocenie sędzia samodzielny i odpowiedzialny, to lepsze rozwiązanie niż sędzia nadzorowany. Jesteśmy przekonani, że utrwalenie samorządności sędziowskiej sprzyjałoby kształtowaniu właściwych wzorców" - podkreślono z kolei w porozumieniu.
Dużą część porozumienia zajmują kwestie odnoszące się do nadzoru nad sądownictwem. "Pozostawienie sądownictwa w gestii ministra sprawiedliwości jest także źródłem dostrzeganych kłopotów; minister to bowiem stanowisko polityczne, związane z różnymi wizjami i cyklicznie politycznie rozliczane, co prowadzi do ciągłych zmian wizji" - zaznaczono.
"Należy doprowadzić do przesunięcia tak zwanego nadzoru administracyjnego nad sądownictwem z kompetencji ministra sprawiedliwości pod auspicje I prezesa SN i Krajowej Rady Sądownictwa przy współudziale samorządu sędziowskiego, by w ten sposób zapewnić faktyczną odrębność i trwale uniknąć balansowania przy pojawiających się coraz częściej wątpliwościach, czy zachodzące zjawiska dotyczące wymiaru sprawiedliwości mieszczą się jeszcze w ramach konstytucyjnych" - wskazano w porozumieniu.
Nie wszystkie organizacje biorące udział w debatach podpisały porozumienie. "Jak się czyta ten dokument, to się ma takie wrażenie, iż środowisko sędziowskie jakby znowu chciało się zamknąć. Nie ma słowa o adwokatach, radcach prawnych i notariuszach, jako o przyszłych sędziach, a jest jedną z szans dla wymiaru sprawiedliwości otwarcie się na inne zawody prawnicze" - mówił Adam Bodnar z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Dodał, że także w sprawie nadzoru administracyjnego nad sądami w porozumieniu brak konkretów. Fundacja Helsińska podpisała wyłącznie apel do szefa rządu.
Także m.in. przedstawiciele asystentów sędziów i związków pracowników sądownictwa wskazywali, że porozumienie w zbyt dużym stopniu skupia się na sędziach i pomija inne grupy pracujące w sądach. Ostatecznie pod apelem do premiera znalazło się 13 podpisów, z kolei porozumienie podpisało dotychczas dziewięć organizacji.
"W porozumieniu zawarto także kontrowersyjne postulaty (...) i nie znajdą one realnego przełożenia. Jeśli spojrzymy na nadzór administracyjny, to nawet w krajach które poszły najdalej w tej kwestii, np. w Norwegii, i tak powołano agendy rządowe" - mówił dyrektor departamentu strategii i deregulacji resortu sprawiedliwości Adam Niedzielski.
"Iustitia" wskazuje, że podpisane we wtorek dokumenty należy traktować jako pierwszy etap dialogu różnych środowisk prawniczych, a sformułowane postulaty będą uzupełniane podczas kolejnych spotkań.
Dotychczasowe dyskusje okrągłego stołu odbywały się pod patronatem zmarłego w zeszłym tygodniu I prezesa SN sędziego Stanisława Dąbrowskiego. We wtorek uczestnicy debat uczcili jego pamięć minutą ciszy, dokonali także wpisów w wyłożonej w gmachu SN księdze kondolencyjnej. (PAP)
mja/ pz/ jbr/
