Doprecyzowanie przepisów o postępowaniu instytucji i osób w sprawach nieletnich, w tym dotyczących obserwacji psychiatrycznej i pobytu w policyjnej izbie dziecka, przewiduje projekt zmian przepisów zarekomendowany we wtorek przez sejmowe komisje.
Przyjęty w lutym przez rząd projekt nowelizacji ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich precyzuje zasady funkcjonowania sędziów, kuratorów sądowych, pracowników placówek, schronisk i zakładów poprawczych. Dotyczy także postępowania prokuratury, policji, pełnomocników, obrońców, pokrzywdzonych, świadków i biegłych zaangażowanych w tego typu postępowania.
W Sejmie projekt trafił do sejmowych komisji: sprawiedliwości i praw człowieka oraz edukacji, nauki i młodzieży, które skierowały go do podkomisji.
Jak poinformowała posłów kierująca pracami nad projektem Zofia Czernow (PO), podkomisja m.in. rozszerzyła zapis dotyczący przesłuchań nieletniego "o możliwość obecności podczas przesłuchania osoby bliskiej nieletniemu". Ponadto z projektu wykreślono zapisy odnoszące się do stosowania przymusu bezpośredniego, gdyż kwestie te zostały uregulowane niedawno w odrębnej ustawie o środkach przymusu. Komisja zaakceptowała także kilka redakcyjnych poprawek resortu sprawiedliwości i biura legislacyjnego.
"Najwięcej wątpliwości i dyskusji budziły te zapisy projektu, które mają bezpośredni wpływ na sytuację nieletniego, a zwłaszcza jego dobro oraz względy wychowawcze. Te kryteria były nadrzędne podczas pracy podkomisji" - zaznaczyła Czernow. Projekt trafił teraz do drugiego czytania w Sejmie.
Istotne zmiany zawarte w projekcie dotyczą zarządzania obserwacji psychiatrycznej nieletnich. Zgodnie z propozycją sąd rodzinny, by uzyskać opinię o stanie zdrowia psychicznego nieletniego, będzie nakazywał zbadanie nieletniego przez co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów. Pobyt nieletniego na obserwacji nie mógłby trwać dłużej niż cztery tygodnie. Na wniosek zakładu leczniczego okres ten można byłoby przedłużyć maksymalnie do sześciu tygodni.
Projekt zakłada modyfikację dotychczasowego dwuetapowego modelu procedowania w sprawie nieletniego przed wydaniem orzeczenia. Znosi podział na postępowanie wyjaśniające i opiekuńczo-wychowawcze albo poprawcze. Ma to ukrócić praktyki wydawania przez sędziego rodzinnego orzeczenia, w którym wyraża on swoje przekonanie o winie nieletniego przed rozpoznaniem sprawy na rozprawie lub posiedzeniu.
Zmiany mają wprowadzić też zasadę, że gospodarzem postępowania w sprawach nieletnich - niezależnie od jego fazy - jest sąd rodzinny. Zaproponowano także przepis dający nieletniemu prawo do odmowy składania wyjaśnień lub odpowiedzi na poszczególne pytania.
Projekt zakłada, że pobyt nieletniego w policyjnej izbie dziecka - po podjęciu przez sąd decyzji o umieszczeniu go w rodzinie zastępczej, ośrodku wychowawczym lub w schronisku - nie może przekraczać pięciu dni.
Nowe regulacje odnoszą się do środków dyscyplinarnych wobec nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych i schroniskach. Przyjęto generalną zasadę, że kary nie mogą prowadzić do upokarzającego i poniżającego traktowania nieletniego. Za jedno przewinienie ma być stosowany jeden środek dyscyplinarny.
Projekt dostosowuje także obowiązujące rozwiązania do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Uwzględnia również sugestie i wnioski formułowane przez RPO. (PAP)
mja/ abr/ MOW/
