Klub PiS wniósł w środę o odrzucenie w pierwszym czytaniu projektu ustawy o środkach przymusu bezpośredniego. Propozycje ujednolicają zasady, sposób użycia, rodzaje środków przymusu bezpośredniego oraz określają przypadki, kiedy mogą być one użyte.
"W świetle przede wszystkim zapisów związanych z użyciem broni wnoszę o odrzucenie w całości w pierwszym czytaniu tego projektu ustawy" - mówił Tomasz Kaczmarek (PiS). Zastrzeżenia dotyczą jego zdaniem m.in. niekonsekwentnych przepisów dotyczących użycia broni przez funkcjonariuszy pododdziałów zwartych, czyli np. oddziałów policji rozpędzających demonstrację.
W myśl projektu pododdziały zwarte będą miały zakaz użycia broni palnej. Funkcjonariusz wchodzący w skład pododdziału zwartego będzie mógł jednak użyć broni w sytuacji zagrażającej życiu lub zdrowiu.
Wniosek PiS Sejm rozstrzygnie w głosowaniu. Pozostałe kluby podczas środowej debaty nad projektem autorstwa MSW uznały, że istnieje potrzeba uchwalenia regulacji i kompleksowego prawnego uporządkowania tych zagadnień wkraczających w sferę bezpieczeństwa i wolności obywatelskich. Przepisy dotyczą ponad 20 formacji i podmiotów mogących używać środków przymusu.
Marek Biernacki (PO) ocenił, że projekt jest jednym z najważniejszych omawianych w ostatnich latach w Sejmie. Dodał, że propozycja została przygotowana solidnie, a podczas jej opracowywania "wzięto pod uwagę oczekiwania służb, czasem także oczekiwania formułowane nieco na wyrost".
W trakcie debaty przedstawiciele poszczególnych klubów wskazywali na szczegółowe kwestie wymagające dopracowania podczas dalszych prac legislacyjnych. Ponadto oceniali, że uprawnienia niektórych formacji zostały w projekcie określone zbyt szeroko. "Wątpliwości budzi zakres uprawnień strażników gminnych i miejskich oraz inspektorów transportu drogowego" - zaznaczał Mirosław Pawlak (PSL).
Mimo że pierwsza wersja zakładała rezygnację ze strzału ostrzegawczego, MSW zdecydowało, że nadal będzie on wymagany. Funkcjonariusz przed użyciem broni będzie musiał okrzykiem zidentyfikować formację, do której należy (np. krzyknąć: "Policja!"). Jeśli osoba nie podporządkuje się wcześniejszemu wezwaniu funkcjonariusza, powinna zostać ostrzeżona o oddaniu strzału ostrzegawczego: "Stój, bo strzelam!".
Jeśli zignorowane zostanie również i to ostrzeżenie, funkcjonariusz odda strzał ostrzegawczy w bezpiecznym kierunku. Jak jednak głosi projekt ustawy "od procedury (...) lub jej poszczególnych elementów, w szczególności od oddania strzału ostrzegawczego można odstąpić, jeżeli ich zrealizowanie groziłoby bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby".
W ocenie Tadeusza Woźniaka (SP) w przepisach nowej ustawy powinna zostać także uregulowana kwestia tzw. strzału ratunkowego, czyli prewencyjnego zastrzelenia uzbrojonego i groźnego przestępcy. Według niego poza sejmową komisją spraw wewnętrznych projektem powinna zająć się też komisja sprawiedliwości i praw człowieka.
Jeśli projekt wejdzie w życie, BOR i ABW nie będą mogły już używać jako środków przymusu bezpośredniego kaftanów bezpieczeństwa oraz pasów obezwładniających. Z kolei m.in. ABW, BOR oraz straże - ochrony kolei, marszałkowska, leśna i łowiecka - zyskają prawo do używania paralizatorów, a sama ABW - także psów służbowych jako środków przymusu bezpośredniego. Funkcjonariusze Służby Więziennej, którzy dotąd mogli posługiwać się paralizatorem jako środkiem przymusu bezpośredniego, zrezygnowali z takiej możliwości.
Według projektu nie będzie można używać środków przymusu bezpośredniego - z wyjątkiem siły fizycznej w postaci technik obezwładniających - wobec kobiet w widocznej ciąży oraz osób, których wygląd wskazuje, że albo mają 13 lat lub mniej, albo są niepełnosprawne ruchowo. Wobec tych osób będzie można użyć ostrzejszych środków przymusu bezpośredniego, tylko jeżeli te osoby będą zagrażały życiu lub zdrowiu innych osób, a broni palnej - jedynie dla odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie.
W projekcie wprowadza się nowe środki przymusu bezpośredniego, m.in.: narzędzia i środki do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód (materiały wybuchowe), środki pirotechniczne o właściwościach ogłuszających lub olśniewających (granaty hukowo-błyskowe, petardy). Zrezygnowano ze stosowania tzw. prowadnic. Nie będzie używana także broń gazowa, blokady stawu kolanowego czy zasłony na twarz.
Zdaniem Krystyny Łybackiej (SLD) problemem może okazać się krótki termin, jaki pozostał na uchwalenie zaproponowanych, skomplikowanych przepisów. W maju 2012 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepisy kilku ustaw, odnoszących się m.in. do policji, a które dotyczą zasad stosowania przymusu bezpośredniego i odsyłają do rozporządzeń, są niezgodne z konstytucją. Regulacje te stracą moc 5 czerwca 2013 r. i wtedy ma wejść w życie nowa ustawa.(PAP)
mja/ abr/ bk/
