Sejmowa Komisja Kultury przyjęła w czwartek projekt uchwały w związku ze 120. rocznicą powstania Polskiej Partii Socjalistycznej. Wyrażono w nim "najwyższe uznanie pokoleniom działaczy PPS za ich wkład w budowę niepodległej i sprawiedliwej Polski".
Na poprzednim posiedzeniu komisji na początku lutego przedstawione zostały dwa odrębne projekty uchwały autorstwa SLD i PiS. Wobec niepowodzenia prób stworzenia wspólnego tekstu projektu, komisja zdecydowała o powołaniu podkomisji w celu jego wypracowania.
Przewodniczący podkomisji Wiesław Suchowiejko (PO) podkreślił, że udało się stworzyć kompromisowy projekt, który tylko w jednym punkcie stał się przedmiotem sporu. Chodziło o fragment zdania mówiącego, że po wojnie "wielu przywódców i działaczy PPS ówczesne władze skazały na długoletnie więzienie".
Spór, który był kontynuowany na posiedzeniu komisji, dotyczył stwierdzenia "ówczesne władze", do którego posłowie PiS chcieli dołączyć przymiotnik "komunistyczne", z czym nie zgadzał się poseł Tadeusz Iwiński (SLD), proponując określenie "niedemokratyczne". Ostatecznie komisja przyjęła tekst uchwały zaproponowany przez podkomisję z poprawką PiS, a posłowie SLD zgłosili tekst ze swoją poprawką jako wniosek mniejszości.
Posłem-sprawozdawcą został Suchowiejko.
W przyjętym projekcie podkreślono, że Sejm uznaje PPS za formację polityczną, która wywarła znaczący wpływ na proces tworzenia i rozwój polskiej demokracji parlamentarnej, a w II Rzeczpospolitej zasługą działaczy tej partii było wprowadzenie nowoczesnego prawodawstwa pracy. Posłowie przypomnieli, że podczas II wojny politycy PPS wchodzili w skład koalicyjnego rządu RP w Paryżu, a później w Londynie, zaś w kraju uczestniczyli w walce organizowanej przez Polskie Państwo Podziemne.
"Po II wojnie światowej wielu przywódców i działaczy PPS ówczesne komunistyczne władze skazały na długoletnie więzienie, a niektórzy z nich zostali zamordowani. Partia przetrwała jednak na emigracji, współtworząc władze Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej oddaje hołd członkom i działaczom Polskiej Partii Socjalistycznej, którzy swoje życie poświęcili walce o niepodległą, demokratyczną i sprawiedliwą Polskę" - napisano w projekcie.
17 listopada 1892 r. w Paryżu rozpoczął się zjazd działaczy kilku grup socjalistycznych uznawany za początek PPS. Stworzono jednolitą organizację, której celem była "samodzielna republika demokratyczna". W niepodległej Polsce miały obowiązywać: bezpośrednie, powszechne, tajne głosowanie, równouprawnienie narodowości wchodzących w skład RP na zasadzie dobrowolności, równość obywateli bez względu na płeć, rasę narodowość i wyznanie, wolność słowa, druku, stowarzyszeń, bezpłatne nauczanie, podatek progresywny.
Przewidywano m.in. ośmiogodzinny dzień pracy, równą płacę dla mężczyzn i kobiet, zakaz pracy dzieci do lat 14, ubezpieczenia chorobowe i emerytalne, stopniowe uspołecznianie ziemi i narzędzi produkcji, wolność "zmów robotniczych". Za środki bieżącej walki uznano strajki, petycje do władz i manifestacje. Od początku działaczem partii był Józef Piłsudski, redaktor, potem wydawca "Robotnika", członek Centralnego Komitetu Robotniczego PPS.
PPS odegrała ważną rolę w wydarzeniach w zaborze rosyjskim w latach 1905-1907 nazwanych rewolucją. Na tle stosunku do niepodległości Polski nastąpił wówczas spór w PPS i w 1906 r. rozłam. Powstała niepodległościowa PPS-Frakcja Rewolucyjna z Józefem Piłsudskim jako liderem i PPS-Lewica przewidująca co najwyżej autonomię dla Polski w ramach przyszłej socjalistycznej Rosji.
W listopadzie 1918 r. politycy PPS współtworzyli Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej na czele z przedstawicielem partii Ignacym Daszyńskim. Powołany już przez Piłsudskiego rząd polityka PPS Jędrzeja Moraczewskiego wprowadził m.in. ośmiogodzinny dzień pracy i obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe. Przywódcy partii poparli zamach majowy, lecz wkrótce przeszli do opozycji. W kolejnych latach partia m.in. współtworzyła Centrolew, a jej polityków sądzono w tzw. procesie brzeskim.
Podczas II wojny działacze PPS wchodzili w skład władz Polskiego Państwa Podziemnego i rządu na emigracji. (PAP)
akn/ ls/ jbr/
