Zbrodnia wołyńska jako czystka etniczna o znamionach ludobójstwa - taki zapis zaproponowali posłowie sejmowej podkomisji kultury, którzy we wtorek opracowywali treść uchwały mającej uczcić polskie ofiary Ukraińskiej Armii Powstańczej z lat 1942-1945.
W tym roku mija 70. rocznica zbrodni wołyńskiej, w wyniku której na Wołyniu i w Galicji Wschodniej zginęło - jak szacunkowo podaje IPN - ok. 100 tys. Polaków, zamordowanych przez oddziały Ukraińskiej Armii Powstańczej i miejscową ludność ukraińską.
Posłowie sejmowej podkomisji kultury omawiali projekty uchwał dotyczące zbrodni wołyńskiej przygotowane m.in. przez posłów PO i PiS. Kontrowersje wzbudzało włączenie do tekstu uchwały zapisu o ludobójczym charakterze zbrodni wołyńskiej, a także, czy należy ustanowić dzień 11 lipca dniem upamiętniającym ofiary zbrodni wołyńskiej.
Posłowie zgodzili się, że w projekcie znajdzie się zapis o "czystce etnicznej o znamionach ludobójstwa", natomiast otwartą kwestią pozostała sprawa ustanowienia dnia pamięci ofiar zbrodni wołyńskiej. Ostateczną decyzję posłowie podejmą jeszcze we wtorek po przerwie potrzebnej na odpowiednie zredagowanie tekstu.
"W lipcu 2013 r. przypada 70. rocznica apogeum fali zbrodni, których na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej dopuściły się oddziały Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów-Ukraińskiej Powstańczej Armii. Zorganizowany i masowy wymiar zbrodni wołyńskiej nadał jej charakter czystki etnicznej o znamionach ludobójstwa. W latach 1942-1945 na terenie Wołynia i Galicji Wschodniej liczba ofiar wśród obywateli polskich sięgnęła 100 tys." - to kluczowy fragment projektu uchwały, który we wtorek jednomyślnie zaakceptowali posłowie PO, PiS i SLD.
Projekt uchwały rozpoczynają słowa o tym, że wschodnie ziemie II Rzeczypospolitej były "szczególnie mocno" doświadczone w czasie drugiej wojny światowej. "Na tych terenach w dużej mierze ścierały się ze sobą dwa największe totalitaryzmy XX wieku: hitlerowska III Rzesza i komunistyczny Związek Sowiecki. Zróżnicowana struktura narodowościowa komplikowała dodatkowo trudną sytuację wojenną. Działania niemieckich i sowieckich okupantów zmierzały do wzniecania nienawiści na tle narodowościowym i religijnym" - czytamy w projekcie.
W treści proponowanej uchwały posłowie oddali hołd zamordowanym Polakom oraz m.in. żołnierzom Armii Krajowej, którzy podjęli się ich obrony. Umieścili też zapisy dotyczące "bestialstwa" zbrodni popełnionej przez UPA, ale popełnionej nie tylko na polskich obywatelach, ale także na "sprawiedliwych Ukraińcach", którzy ratowali Polaków, często przy tym poświęcając własne życie. "To bolesne doświadczenie, które powinno zostać przywrócone pamięci historycznej współczesnych pokoleń" - napisali posłowie. W projekcie oddano również hołd współczesnym Polakom i Ukraińcom, którzy od wielu lat zabiegali o pamięć o zbrodni wołyńskiej.
Projekt uchwały powstał we współpracy z ekspertami z Instytutu Pamięci Narodowej, Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz ze specjalistą prawa międzynarodowego. W środę ma być omawiany na posiedzeniu sejmowej komisji kultury i środków przekazu. Prace nad nim mają zakończyć się w czerwcu jeszcze przed planowaną rocznicą.
W 2013 r. mija 70. lat od masowych zbrodni popełnionych przez Ukraińską Powstańczą Armię (UPA) na ludności polskiej na Wołyniu i w Galicji Wschodniej. Kulminacja zbrodni nastąpiła 11 lipca 1943 r., gdy oddziały UPA zaatakowały ok. 100 polskich miejscowości.
Dla polskich historyków tzw. rzeź wołyńska z lat 1943-44, która swoim zasięgiem objęła także tereny południowo-wschodnich województw II Rzeczypospolitej, była ludobójczą czystką etniczną liczącą ok. 100 tys. ofiar (są też szacunki liczące ok. 120-130 tys. ofiar). Dla badaczy z Ukrainy zbrodnia ta była konsekwencją wojny Armii Krajowej z UPA, w której wzięła udział ludność cywilna. Ukraińcy podkreślają, że w czasie II wojny światowej obie strony popełniały zbrodnie wojenne, ponieważ polska partyzantka podejmowała akcje odwetowe. Strona ukraińska ocenia swoje straty na 10-12, a nawet 20 tys. ofiar, przy czym część ofiar zginęła z rąk UPA za pomoc udzielaną Polakom lub odmowę przyłączenia się do sprawców rzezi. (PAP)
(planujemy kontynuację tematu)
nno/ ls/ mag/
