Możliwość użycia broni palnej przez pododdziały zwarte policji w czasie stanu wyjątkowego - to najdalej idąca poprawka zaproponowana do projektu ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej podczas zakończonych we wtorek prac w podkomisji.
Posłowie zarekomendowali też m.in. odebranie broni palnej inspektorom transportu drogowego. Kilka zagadnień zostawiono do rozstrzygnięcia na posiedzenie komisji spraw wewnętrznych, które jest zaplanowane po Wielkiej Nocy.
Najdalej idące zmiany, jakie w projekcie zaproponowała podkomisja, dotyczą kwestii użycia broni palnej przez pododdziały zwarte policji. Obecnie jest to możliwe tylko na rozkaz dowódcy oddziału. Skierowany do Sejmu projekt, przygotowany przez MSW, wykreślał to zezwolenie z ustawy o policji i jednocześnie zawiera zapis, że broń palna nie może być użyta lub wykorzystana przez pododdział zwarty. Wyjątek od tej zasady przewidziano jedynie dla sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia. Według wyjaśnień MSW, dotyczy on tylko dowódców, którzy w praktyce jako jedyni mają przy sobie broń palną, a w trakcie działań mogą np. odłączyć się od reszty funkcjonariuszy i znaleźć się w niebezpieczeństwie.
Na wniosek przedstawicieli MSW posłowie dopisali do projektu drugi, dotyczący tylko policji, wyjątek od zasady nieużywania broni palnej przez oddziały zwarte. Mogłyby one strzelać, ale tylko w czasie stanu wyjątkowego oraz w ściśle określonych warunkach. Po pierwsze, musiałoby się okazać, że użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego jest niewystarczające. Po drugie, polecenie oddania strzałów, wydawałby komendant wojewódzki lub główny policji, a w sytuacjach, gdy zwłoka groziłaby bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia - dowódca pododdziału. Po trzecie, bezpośrednio przed wydaniem rozkazu użycia broni palnej, dowódca miałby obowiązek: wezwać do zachowania zgodnego z prawem (szczególnie do porzucenia broni lub niebezpiecznego przedmiotu), uprzedzić o możliwości użycia broni palnej oraz wydać rozkaz oddania salwy ostrzegawczej; z tych kroków będzie można zrezygnować, gdy zwłoka groziłaby bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia.
"Ustawa o stanie wyjątkowym musi to uregulować, bo trudno zakładać, żeby jedynymi oddziałami, które mają prawo (do użycia lub wykorzystania broni palnej - PAP) w stanie wyjątkowym - jeżeli dopuszczamy taką sytuację - były dopiero pododdziały zwarte Wojska Polskiego, szkolone do zupełnie innych zadań" - argumentował poprawkę wiceszef MSW Piotr Stachańczyk (projekt ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej nie dotyczy wojska).
Na wniosek b. ministra transportu Jerzego Polaczka (PiS) komisja zaproponowała też poprawkę, która odbiera inspektorom transportu drogowego prawo do używania i wykorzystania broni palnej. Przewodniczący sejmowej komisji spraw wewnętrznych Marek Biernacki (PO) zapowiedział, że uprawnienia inspekcji będą jeszcze tematem dyskusji 4 kwietnia, gdy komisja zajmie się sprawozdaniem podkomisji.
Wśród spraw, które - jak mówił Biernacki - mają zostać jeszcze przedyskutowane na forum całej sejmowej komisji spraw wewnętrznych, są m.in. uprawnienia kontroli skarbowej oraz stosowanie kajdanek zespolonych i kolczatek przez niektóre służby.
Rządowy projekt ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej trafił do Sejmu na początku marca. Jego przepisy dotyczą ponad 20 formacji i podmiotów mogących używać środków przymusu.
Mimo, że pierwsza wersja zakładała rezygnację ze strzału ostrzegawczego, MSW zdecydowało, że nadal będzie on wymagany. Funkcjonariusz przed użyciem broni będzie musiał okrzykiem zidentyfikować formację, do której należy (np. krzyknąć: "Policja!"). Jeśli osoba nie podporządkuje się wcześniejszemu wezwaniu funkcjonariusza, powinna zostać ostrzeżona o oddaniu strzału ostrzegawczego: "Stój, bo strzelam!".
Jeśli zignorowane zostanie również i to ostrzeżenie, funkcjonariusz odda strzał ostrzegawczy w bezpiecznym kierunku. Jak jednak głosi projekt ustawy "od procedury (...) lub jej poszczególnych elementów, w szczególności od oddania strzału ostrzegawczego można odstąpić, jeżeli ich zrealizowanie groziłoby bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby".
Jeśli projekt wejdzie w życie, BOR i ABW nie będą mogły już używać jako środków przymusu bezpośredniego kaftanów bezpieczeństwa oraz pasów obezwładniających. Z kolei m.in. ABW, BOR oraz straże - ochrony kolei, marszałkowska, leśna i łowiecka - zyskają prawo do używania paralizatorów, a sama ABW - także psów służbowych jako środków przymusu bezpośredniego. Funkcjonariusze Służby Więziennej, którzy dotąd mogli posługiwać się paralizatorem jako środkiem przymusu bezpośredniego, zrezygnowali z takiej możliwości.
Według projektu nie będzie można używać środków przymusu bezpośredniego - z wyjątkiem siły fizycznej w postaci technik obezwładniających - wobec kobiet w widocznej ciąży oraz osób, których wygląd wskazuje, że albo mają 13 lat lub mniej, albo są niepełnosprawne ruchowo. Wobec tych osób będzie można użyć ostrzejszych środków przymusu bezpośredniego, tylko jeżeli te osoby będą zagrażały życiu lub zdrowiu innych osób, a broni palnej - jedynie dla odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie.
W projekcie wprowadza się nowe środki przymusu bezpośredniego, m.in.: narzędzia i środki do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód (materiały wybuchowe), środki pirotechniczne o właściwościach ogłuszających lub olśniewających (granaty hukowo-błyskowe, petardy). Zrezygnowano ze stosowania tzw. prowadnic. Nie będzie używana także broń gazowa, blokady stawu kolanowego czy zasłony na twarz.
MSW przygotowało projekt, bo w maju 2012 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepisy kilku ustaw, odnoszących się m.in. do policji, a które dotyczą zasad stosowania przymusu bezpośredniego i odsyłają do rozporządzeń, są niezgodne z konstytucją. Regulacje te stracą moc 5 czerwca 2013 r. i wtedy ma wejść w życie nowa ustawa.(PAP)
ral/ bno/ mow/
