Reforma samorządowa, obok przemian gospodarczych, miała zasadnicze znaczenie dla kształtowania się państwa polskiego po 1989 r. - mówił były premier Tadeusz Mazowiecki podczas zorganizowanej we wtorek w Senacie debaty nt. 20 lat reformy samorządu terytorialnego w Polsce.
29 lipca mija dwadzieścia lat od podjęcia przez przywrócony w wyniku porozumień Okrągłego Stołu Senat inicjatywy ustawodawczej, dotyczącej odbudowy w Polsce samorządu terytorialnego. W związku z tą rocznicą Senat we współpracy z Fundacją Rozwoju Demokracji Lokalnej przygotował debatę z udziałem autorów reformy samorządowej pt. "Samorząd terytorialny w państwie i w społeczeństwie". Poza Mazowieckim wzięli w niej udział m.in. profesorowie Jerzy Regulski, Jerzy Stępień i Michał Kulesza.
W Senacie - wyłonionym w wyborach 4 czerwca 1989 r. - w ciągu kilku miesięcy powstały nowe przepisy m.in. o samorządzie terytorialnym, pracownikach samorządowych, dotyczące uwłaszczenia gmin, a także ordynacja wyborcza do rad gmin. Pierwsze wybory do rad gmin odbyły się 27 maja 1990 r.
W ramach reformy rozwiązano rady narodowe - stwarzające pozory demokracji fasadowe twory PRL. Samorządem miała być nie rada, a wspólnota mieszkańców, czyli gmina. Uzyskała ona własne kompetencje, mienie i budżet. Samorząd oddzielono od administracji rządowej.
Mazowiecki ocenił podczas wtorkowej debaty, że "reforma samorządowa zdała egzamin". Mówił też, że była elementem "dekomunizacji" państwa. "Jeżeli są ludzie, którzy zarzucają nam, że nie robiliśmy dekomunizacji, to ja odpowiadam na to, że myśmy robili dekomunizację systemową, zmianę systemu. Reforma samorządowa była ogromną pod tym względem zmianą ludzi" - powiedział.
Przypomniał, że podczas obrad Okrągłego Stołu rozmowy między stroną solidarnościową a rządową toczyły się również przy tzw. stoliku samorządowym. Jak mówił, włączenie tematyki samorządowej do tych rozmów "nie przyszło łatwo". "Ówczesne władze, siadając z nami do Okrągłego Stołu, nie chciały problematyki samorządowej włączyć do obrad i trzeba było pewnego uporu z naszej strony, aby został ona włączona" - wspominał.
Przypominał też, że intensywność i szybkość prac w Senacie nad reformą samorządową, zwracając uwagę, że wiele kwestii trzeba było rozwiązywać od podstaw.
"Szło o to, aby ten odradzający się samorząd i administracja rządowa nie były w żadnym stopniu skonfliktowane. Po drugie szło o to, jakie środki państwo - znajdujące się w bardzo trudnej sytuacji budżetowej - może przekazywać samorządom" - mówił.
Wicemarszałek Senatu Marek Ziółkowski (PO) ocenił, że reforma samorządowa obok innych reform jest "wielkim osiągnięciem, z którego możemy być dumni". "To pierwsze dzieło odrodzonego Senatu, które przywracało poprzez ustawy samorządowe państwo obywatelom" - zaznaczył Ziółkowski.
Według niego dzięki reformie samorządowej, której fundamentem stały się gminne społeczności lokalne, powstało w pełni zdecentralizowane państwo demokratyczne. "Ludzie zaczęli decydować o rozwoju swoich małych, prywatnych ojczyzn i to był wielki sukces" - powiedział wicemarszałek Senatu. (PAP)
mzk/ agy/ ura/ mow/
