Zakończyły się prace w rezerwacie Łężczok w pobliżu Raciborza. Umocnione groble wokół stawów rezerwatu udało się oddać przed zimą. Dzięki temu do wiosny zbiorniki wypełnią się, a ptaki, które wtedy tam przylecą, będą mogły rozpocząć gniazdowanie.
Obejmujący zespół średniowiecznych stawów rybackich rezerwat Łężczok jest jednym z najcenniejszych miejsc w Polsce pod względem ornitologicznym. Bytuje tu ponad 50 proc. gatunków ptaków żyjących w Polsce - ponad 190 gatunków, z czego 115 to gatunki lęgowe. Reszta wykorzystuje te tereny jako miejsce zdobywania pokarmu oraz odpoczynku podczas wędrówek.
Przez lata groble otaczające stawy Łężczoka stały się bardzo słabe, co zagroziło utratą walorów przyrodniczych rezerwatu. Zły stan techniczny wałów i obiektów hydrotechnicznych zagrażał też bezpieczeństwu mieszkańców okolicznych terenów. Po modernizacji wały sięgną metr powyżej lustra piętrzenia wody, mają też być odporne na uszkodzenia przez zwierzęta i rozmywanie.
Jak powiedział PAP szef koordynującego inwestycję Nadleśnictwa Rudy Raciborskie Zenon Pietras, prace w terenie udało się zakończyć przed tygodniem, w piątek natomiast odbyła się oficjalna uroczystość. "Gdybyśmy zamarzli, prace trzeba byłoby kończyć na wiosnę. Wówczas byłoby bardzo mało czasu, by osiągnąć efekt zadania" - wskazał nadleśniczy.
"To ogromne zbiorniki. Teraz trzeba je napełnić i na wiosnę - gdy będą przylatywać ptaki - woda będzie już w stawach, a roślinność zacznie się odradzać" - dodał Pietras.
Taki scenariusz był w pewnym momencie zagrożony. Prace, których termin zakończenia określono na czwarty kwartał 2012 r., ruszyły w połowie ub. roku. Pierwotny wykonawca jednak zbankrutował i w kwietniu opuścił inwestycję. Jak oceniają przedstawiciele nadleśnictwa z Rud, jednym z powodów tej sytuacji mogła być zaoferowana w przetargu bardzo niska cena.
Nadleśnictwo ogłosiło przetarg na dokończenie prac, który z końcem czerwca wygrała firma Anmar z Gorlic. Mimo komplikacji udało się utrzymać w kosztach unijnego projektu - przewidzianego na 5,1 mln zł, czego 3,6 mln zł to dofinansowanie UE.
Prócz kompleksowego umocnienia grobli, prace objęły częściowe odmulanie zbiorników. Nadmiar materiału z odmulania i odtwarzania rowów dennych posłużył do budowy 12 wysp o różnej wielkości. Wyspy mają poprawić warunki gniazdowania ptaków i redukować wielkość fal. Wymieniono też budowle i urządzenia hydrotechniczne, w tym tzw. mnichy wpustowe i zrzutowe regulujące przepływ wody w stawach. W ramach projektu powstała też druga w obrębie rezerwatu wieża widokowa.
W wypracowaniu rozwiązań wykorzystywanych podczas inwestycji uczestniczyli przedstawiciele nadleśnictwa oraz nadzoru naukowego rezerwatu - ze specjalistami w dziedzinach ichtiologii, ornitologii i ekologii m.in. Uniwersytetu Śląskiego i Polskiej Akademii Nauk. Ważna była też akcja informacyjno-edukacyjna o projekcie - leśniczy oceniają, że dzięki niej udało się zapobiec możliwym protestom.
Położony na terenie Parku Krajobrazowego "Cysterskie kompozycje krajobrazowe Rud Wielkich" Łężczok stanowi aż 64 proc. całkowitej powierzchni wszystkich rezerwatów woj. śląskiego. To również jeden z pierwszych w regionie obszarów wpisanych do sieci Natura 2000.
Najstarsze pisemne wzmianki o tych terenach odnoszą się do gospodarki stawowej uprawianej przez miejscową ludność już w XIII wieku. Od 1258 aż do 1810 r. stawy były własnością zakonu cystersów, którzy rozwinęli gospodarkę rybacką. Uregulowali istniejące stawy i wykorzystali starorzecze Odry, tworząc system nowych sztucznych zbiorników regulujących obrzeża tej rzeki, budując na nich groble i śluzy.
Rezerwat Łężczok został utworzony w 1957 r. dla ochrony wielogatunkowego lasu łęgowego i pocysterskich stawów rybnych. Już wcześniej, w 1922 r. szczególne walory przyrodnicze tych terenów spowodowały wpisanie ich do rejestru pomników przyrody.
Obszar Łężczoka rozciąga się na 409 hektarach (w tym powierzchnia leśna 144 ha, stawów 245 ha, łąk 7 ha, pozostałe części to drogi i groble) i należy do największych w Polsce. Zespół ośmiu różnej wielkości stawów oddzielają porośnięte starodrzewem groble. Całość otoczona jest naturalnymi lasami łęgowymi (rosnącymi w obszarach nanoszenia mułu przez powodzie).(PAP)
mtb/ je/
