Pierwsze, nie prezentowane wcześniej wydanie Biblii w tłumaczeniu na jidysz wydanej w Amsterdamie w 1679 r. i pierwszą książkę wydrukowaną czcionką hebrajską w Warszawie z końca XVIII w. można m.in. zobaczyć od środy na wystawie w Żydowskim Instytucie Historycznym.
"Świat ukryty w księgach" jest pierwszą po wojnie prezentacją cennych zabytków piśmiennictwa żydowskiego. Obrazuje historię drukarstwa żydowskiego i rozwój myśli żydowskiej od XVI do XVIII wieku w Europie, na przykładzie 50 starodruków w języku hebrajskim i jidysz z kolekcji Żydowskiego Instytutu Historycznego. Wśród nich znajdują się wydawnictwa nigdy dotąd nie pokazywane szerszej publiczności. Dzięki wizerunkom zabytkowych dzielnic, reprodukcjom i motywom dekoracyjnym wystawa przywołuje także aurę życia dawnych społeczności żydowskich.
Na ekspozycji pokazano najstarsze druki weneckie z XVI wieku, druki pochodzące z żydowskich warsztatów drukarskich Krakowa, Lublina, Pragi i Amsterdamu, kilka różnych wydań Talmudu Babilońskiego, wydania Biblii w jidysz i jedno z pierwszych wydań Biblii hebrajskiej drukowanej razem z komentarzami. Znalazły się na niej także książki heretyckie konfiskowane i obłożone klątwą, ilustrowana Hagada na Pesach (opowiadanie o wyjściu Żydów z Egiptu), bogato ilustrowane prace naukowe z zakresu medycyny i astronomii, a nawet pierwsze dwie książki hebrajskie wydane w Warszawie w oficynie Piotra Zawadzkiego, który wcześniej drukował uniwersały Tadeusza Kościuszki.
"Wystawa jest szansą do zapoznania się z bogatą kolekcją starych książek w języku hebrajskim, które przybywały w naszych zbiorach od dawna, pozostając w pewnym zapomnieniu. Sami nawet nie wiedzieliśmy, co się tam kryje, dopóki opracowaniem ich nie zajęli się fachowcy - historyk Jan Doktór i hebraistka Magdalena Bendowska. W toku badań odkryli bardzo cenne książki świadczące o ciekawym rozwoju życia intelektualnego i kulturalnego Żydów, łącznie z nurtami i publikacjami heretyckimi, które nigdzie poza Polską nie mogły być w pewnym okresie drukowane. Większość z prezentowanych publikacji jest poświęcona kwestiom religijnym, ponieważ w tamtym okresie literatura żydowska poruszała głównie te zagadnienia. Na wystawie można zobaczyć także różnego typu reprodukcje z książek, przedmioty drukarskie, ilustracje i drzeworyty. Książki uzupełniają podpisy zawierające opis ich treści" - opowiadała PAP Olga Zienkiewicz z Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Podsumowanie ekspozycji stanowią reprodukcje sygnetów drukarskich o interesującej symbolice i formie. Znalazł się wśród nich sygnet chrześcijańskiego drukarza hebrajskich ksiąg Giustinianiego przedstawiający ówczesne wyobrażenie Świątyni Jerozolimskiej, spotykane w malarstwie Rafaela i innych malarzy renesansowych. Opowieść o życiu i myśli Żydów XVI-XVIII wieku dopełniają fotografie ulic i synagog z Wenecji, Pragi, Krakowa i Amsterdamu.
Ekspozycji towarzyszy katalog z reprodukcjami kart lub ilustracji z książek wraz z ich naukowymi opisami pogłębiającymi kontekst historyczny publikacji.
Wystawa "Świat ukryty w księgach" będzie czynna do 12 sierpnia. (PAP)
akn/ ls/
