Epitafia poświęcone zasłużonym ludowcom - Wiktorowi Kulerskiemu, Marii Maniak i Janowi Pasiakowi - odsłonięte zostały w niedzielę w Panteonie Chłopów Polskich w Kałkowie-Godowie (Świętokrzyskie). Uroczystość była głównym akcentem dorocznego Święta Czynu Chłopskiego, przypadającego 15 sierpnia, na pamiątkę "cudu nad Wisłą" z 1920 roku.
Panteon znajduje się przy Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej Królowej Polski i stanowi miejsce czci pamięci osób, które wyróżniało przywiązanie do tradycji, wiary katolickiej i miłość do ojczyzny. W niedzielnej uroczystości uczestniczyło kilkaset osób: weterani ruchu ludowego, działacze PSL, samorządowcy i politycy. W obecności prawie 50 pocztów sztandarowych celebrowana była dziękczyna msza święta w intencji chłopów.
Ks. Tadeusz Marczewski przypomniał w homilii, że 70 proc. żołnierzy armii polskiej z 1920 r. stanowili chłopi, którzy ruszyli odeprzeć nawałę bolszewików na apel premiera Wincentego Witosa: "Kto zdolny do noszenia broni - na front!"
Kaznodzieja wezwał współczesnych mieszkańców wsi do zjednoczenia się wokół wartości chrześcijańskich i niepodległościowych. "Gdybyście się zjednoczyli, to byście stanowili największą potęgę w naszej ojczyźnie i pomogli prowadzić Polskę do lepszego jutra" - powiedział. Podkreślił, że "błądzą wszyscy ci, którzy chcą dziś Europy bez Boga i jego praw".
Wicemarszałek Sejmu Ewa Kierzkowska (PSL) przypomniała uczestnikom uroczystości, że "cud nad Wisłą" był trzecim największym w historii sukcesem oręża polskiego po zwycięstwie w bitwie pod Grunwaldem i "victorii wiedeńskiej".
Dodała, że polscy chłopi wiernie służyli ojczyźnie bez względu na to, jaki był rząd. "Przypominamy to wszystko, aby dac świadectwo historycznej prawdzie, bo próbuje się przemilczeć i pomijac udział wsi i ruchu ludowego w budowaniu podziemnej państwowości polskiej w obronie niepodległości Polski" - mówiła.
Kierzkowska oceniła, że żyjących w różnych czasach ludowców - Wiktora Kulerskiego, Marię Maniak i Jana Pasiaka - łączyło "bezgraniczne oddanie ruchowi ludowemu i walka o niepodleglość kraju".
Ustanowione w 1936 roku przez PSL Święto Czynu Chłopskiego jest wyrazem czci dla patriotyzmu, bohaterstwa i ofiar chłopów w bitwie warszawskiej 1920 roku. Stanęli oni do walki z bolszewikami na apel Wincentego Witosa - premiera Rządu Obrony Narodowej. W PRL święta tego oficjalnie nie czczono; wznowiono je w 1990 roku. Od 2000 r. centralne obchody odbywają się w Kałkowie-Godowie.
Wiktor Kulerski (1865-1935) - publicysta, wydawca i nauczyciel - działał w młodości na rzecz odrębności narodowej Polaków w zaborze pruskim. Jako poseł w berlińskim parlamencie (1903-1911) krytykował niemiecką politykę kolonialną. Za działalność polityczną i kulturalno-oświatową był wiele razy sądzony przez władze pruskie. Założył Polsko-Katolicką Partię Ludową. Pod koniec życia występował przeciw rządom sanacji.
Maria Maniak (1911-1998), absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, była do 1939 roku zaangażowana w działalność młodzieżowego ruchu ludowego i PSL. W czasie wojny - w Służbie Zwycięstwu Polski i w Batalionach Chłopskich. Po aresztowaniu przez Niemców więziona na Pawiaku, a potem w Oświęcimiu i Ravensbrueck. Działając w ZSL pracowała w Stronnictwie, Ludowej Spółdzielni Wydawniczej i PAN, gdzie redagowała i publikowała.
Jan Pasiak (1914-1962) - z zawodu nauczyciel - był działaczem związkowym młodzieży wiejskiej i partyjnym PSL oraz ZSL. W latach 1943-1945 stał na czele IV Okręgu Batalionów Chłopskich na Lubelszczyźnie. Po wojnie był przez ponad rok więziony bez wyroku za działalność publiczną. Został odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari.
W Kałkowie-Godowie znajdują się tablice upamiętniające blisko 30 wybitnych ludowców - m.in. Wincentego Witosa, Macieja Rataja, Stanisława Mikołajczyka, Zofii Solarz, Franciszka Kamińskiego, Adama Bienia, Stanisława Pigonia. Ich sylwetki przybliżone zostały w książce Stanisława Durleja i Janusza Gmitruka "Panteon Chłopów Polskich na Ziemi Świętokrzyskiej", którą podczas niedzielnej uroczystości przedstawiono. (PAP)
mch/ bno/
