Przepisy kilku ustaw, odnoszących się m.in. do policji i innych służb, które dotyczą zasad stosowania przymusu bezpośredniego i odsyłają do rozporządzeń, są niezgodne z konstytucją - orzekł w czwartek Trybunał Konstytucyjny. Regulacje te stracą moc w ciągu roku.
Wnioski w tej sprawie złożył do TK prokurator generalny, który zakwestionował zapisy określające, że szczegółowe warunki użycia środków przymusu bezpośredniego - czyli np. pałek, kajdanek, siły fizycznej, paralizatorów - określane są w rozporządzeniach, a nie bezpośrednio w ustawie.
Do tej pory prokurator generalny skierował do TK kilka oddzielnych wniosków o stwierdzenie niezgodności z konstytucją przepisów, które upoważniają służby do stosowania środków przymusu. W czwartek TK zajął się przepisami 13 ustaw i rozporządzeń, na mocy których przymus może stosować np.: policja, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Żandarmeria Wojskowa, Służba Celna i Straż Graniczna. W czwartek, z wyjątkiem przepisu Prawa łowieckiego odnoszącego się do strażników Państwowej Straży Łowieckiej, wszystkie pozostałe zapisy ustawowe uznane zostały za niezgodne z ustawą zasadniczą.
Zgodnie z zapisem konstytucji "każdemu zapewnia się nietykalność osobistą i wolność osobistą; pozbawienie lub ograniczenie wolności może nastąpić tylko na zasadach i w trybie określonych w ustawie". Tymczasem np. w Ustawie o policji wskazano, że "Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowe przypadki oraz warunki i sposoby użycia środków przymusu bezpośredniego".
"Kwestionowane upoważnienia ustawowe naruszają konstytucję ze względu na przekazanie do uregulowania aktem podustawowym całego kompleksu zagadnień odnoszących się do ograniczenia wolności osobistej obywateli" - mówił w uzasadnieniu orzeczenia sędzia TK Andrzej Wróbel. Dodał, że utrata mocy przez te przepisy spowoduje lukę prawną, więc konieczne jest odroczenie o rok skutków orzeczenia.
Przed TK stanowisko prokuratora generalnego w głównych punktach poparł przedstawiciel Sejmu poseł Jerzy Kozdroń. Przyznał, że w kwestiach przymusu bezpośredniego w polskim prawie mamy do czynienia z tzw. wyłącznością ustawową. Ocenił jednak, że za zgodny z ustawą zasadniczą powinien być uznany kwestionowany przez PG przepis Prawa łowieckiego, gdyż mówi on tylko ogólnie, że strażnicy łowieccy stosują przymus na mocy odpowiednich przepisów dotyczących policji.
Argumenty posła odnoszące się do Prawa łowieckiego zostały podzielone przez Trybunał. "Przepis Prawa łowieckiego nie wprowadza zasad i nie wymaga zmian; ograniczeniu ulega jedynie materia, do której on odsyła" - powiedział sędzia Wróbel.
Według zapowiedzi przedstawiciela rządu, trwają już prace kilku resortów - z wiodącym udziałem MSW - nad przygotowaniem na poziomie ustawy nowych przepisów o zasadach przymusu bezpośredniego. "Prace zmierzają w kierunku przygotowania założeń do ustawy, która w sposób kompleksowy dla wszystkich służb ureguluje kwestię używania środków przymusu bezpośredniego" - powiedział Marcin Wereszczyński z departamentu prawnego MSW.
Na rozpoznanie przed TK oczekują jeszcze podobne wnioski prokuratora generalnego złożone już w bieżącym roku. Odnoszą się one do Służby Więziennej, BOR i służb w zakładach dla nieletnich.
Marcin Jabłoński (PAP)
mja/ bno/ mow/
