Generał Elżbieta Zawacka, legendarna kurierka ps. "Zo", będzie patronką Szkoły Podstawowej nr 27 w Toruniu. Radni jej rodzinnego miasta uznali w czwartek, że to najlepszy sposób krzewienia wartości, którym wierna była jedyna kobieta "cichociemna".
Jak podkreślili we wniosku o uznanie jej za patronkę SP 27 uczniowie i nauczyciele tej placówki, Elżbieta Zawacka "swoją postawą i działalnością na różnych płaszczyznach zasłużyła na miano wielkiej patriotki oddanej Polsce i walce o jej niepodległość".
Przypomniano, że Zawacka była "kobietą - legendą, niezłomną w realizacji zadań, jakie postawił przed nią los i historia". "Dzieło życia Elżbiety Zawadzkiej będzie stanowić wzór postępowania dla wychowanków szkoły i pozwoli odpowiedzieć na pytanie: Co dobrego warto czynić i jak żyć, by stać się wartościowym człowiekiem" - podkreślono w piśmie do rady miasta.
Radni toruńscy w czwartek zaakceptowali wniosek i gen. Zawacka będzie patronką placówki.
Elżbieta Zawacka urodziła się 19 marca 1909 r. w Toruniu. Po ukończeniu studiów poświęciła się pracy pedagogicznej w szkołach, jednocześnie działając na rzecz Przysposobienia Wojskowego Kobiet, którego była komendantką Regionu Śląskiego.
Wzięła udział w kampanii wrześniowej, a następnie w pierwszych zalążkach konspiracji na Śląsku. Początkowo w Służbie Zwycięstwu Polski, następnie Związku Walki Zbrojnej, i wreszcie Armii Krajowej. Do końca 1940 r. kierowała łącznością Okręgu Śląskiego ZWZ, by wkrótce trafić do służby kurierskiej.
Znana w konspiracji pod pseudonimem "Zo" wielokrotnie nielegalnie przekraczała granice przenosząc wiadomości i meldunki. Szkoliła też innych kurierów. Pełniła funkcję zastępcy szefa "Zagrody" - Działu Łączności zagranicznej Oddziału V Sztabu Komendy Głównej AK.
Jej najsłynniejszy rajd wiódł poprzez Niemcy, Austrię, Francję i Hiszpanię do Anglii. "Zo" była jedyną kobietą - "cichociemną". Na własną prośbę powróciła do okupowanego kraju, skacząc ze spadochronem 10 września 1943 r. Pracowała w szefostwie Wojskowej Służby Kobiet KG AK.
Po zakończeniu wojny włączyła się w struktury konspiracji antykomunistycznej w ramach organizacji Wolność i Niezawisłość. Powróciła także do pracy pedagogicznej - ukończyła studium pedagogiki społecznej i rozpoczęła pracę doktorską.
W 1951 roku została aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa. Więziona do 1955 r. Od 1956 r. powróciła do pracy naukowej i pedagogicznej. W 1965 r. uzyskała doktorat, a w 1972 r. habilitację i wróciła do rodzinnego Torunia, gdzie podjęła pracę na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Instytucie Pedagogiki i Psychologii.
Elżbieta Zawacka już wówczas gromadziła materiały do dziejów Armii Krajowej, działała w środowisku kombatantów AK. Na skutek represji SB, dzięki którym m.in. zlikwidowano kierowany przez nią Zakład Andragogiki, odeszła przedwcześnie z pracy na uniwersytecie.
Jej dziełem jest powołanie do życia Fundacji Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej i Wojskowej Służby Kobiet w Toruniu. Fundacja nie tylko gromadzi dokumenty i relacje, ale także organizuje konferencje, zjazdy naukowe i wydaje liczne publikacje dokumentujące udział Pomorza w walce o niepodległość.
W grudniu 1995 r. gen. Elżbieta Zawacka została odznaczona Orderem Orła Białego. Jest także odznaczona Krzyżem Orderu Virtuti Militari i pięciokrotnie Krzyżem Walecznych. Mieszkańcy rodzinnego Torunia 17 grudnia 1992 roku nadali jej tytuł Honorowej Obywatelki.
13 czerwca 2006 r. w toruńskim Ratuszu Staromiejskim odebrała akt nadania przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego stopnia generała brygady WP. Gen. Elżbieta Zawacka była drugą - po Marii Wittek - kobietą w polskiej armii ze stopniem generała. Zmarła 10 stycznia 2009 r. w Toruniu. (PAP)
olz/ abe/
