Monodram pt. "Elizabeth Watson - Cichociemna", poświęcony gen. Elżbiecie Zawackiej, przygotowuje teatr "Baj Pomorski" w Toruniu. W rolę tytułową spektaklu, który będzie miał premierę w sobotę, wcieli się aktorka Teresa Stępień - Nowicka.
Jak poinformowali twórcy spektaklu, scenariusz monodramu nawiązuje do życiorysu gen. Elżbiety Zawackiej, która podczas swej misji przez okupowaną Europę do rządu w Londynie używała właśnie pseudonimu Elizabeth Watson. Po wielotygodniowej podróży przez Niemcy, Francję, Andorrę, Hiszpanię, Gibraltar i Bristol, Zawacka dotarła do Londynu 1 maja 1943 roku i zdała relację gen. Sikorskiemu z sytuacji w okupowanym kraju.
Kurierka mogła zostać w Londynie, lecz wróciła do Polski, skacząc na spadochronie w nocy z 9 na 10 września 1943 r. Natychmiast włączyła się do pracy konspiracyjnej, kierując w ośrodku "Zagroda", Dziale Łączności Zagranicznej Oddziału V Sztabu Komendy Głównej Armii Krajowej, zespołem kurierów do Szwecji, Francji i Szwajcarii.
Scenariusz monodramu opartego na tych wydarzeniach napisała i wyreżyserowała Inka Dowlasz, autorem muzyki jest Mariusz Ziemba, a scenografię przygotowała Anna Sekuła. W rolę tytułową wcieli się toruńska aktorka Teresa Stępień-Nowicka.
Zmarła dwa lata temu prof. Elżbieta Zawacka była drugą - po Marii Wittek - kobietą w polskiej armii ze stopniem generała. Urodziła się w Toruniu, studiowała matematykę na Uniwersytecie Poznańskim, a po ukończeniu studiów pracowała jako nauczycielka.
We wrześniu 1939 r. była żołnierzem Kobiecego Batalionu Pomocniczej Służby Kobiet, walczyła w obronie Lwowa. Pod koniec 1940 r. została przeniesiona do Warszawy w charakterze kurierki i działając pod pseudonimem "Zo", stała się prawdziwą legendą Armii Krajowej. Przeszło sto razy przekraczała granice, przenosząc na Zachód wiadomości i meldunki.
Jej najsłynniejsza misja, trwająca od lutego do maja 1943 r., wiodła przez Niemcy, Francję, Andorę, Hiszpanię i Gibraltar do Anglii. Do Polski wróciła w nocy z 9 na 10 września 1943 r. samolotem i lądowała na spadochronie, zyskując sławę jedynej cichociemnej.
Konspiracyjną działalność prowadziła również po upadku powstania warszawskiego. Z Krakowa kierowała szlakami zachodnimi, prowadzącymi do bazy w Szwajcarii. Po zakończeniu wojny była m.in. nauczycielką w Łodzi, Toruniu i Olsztynie. W 1951 r. została fałszywie oskarżona o szpiegostwo i skazana na 10 lat więzienia, ale wyszła na wolność w 1955 r.
Od lat sześćdziesiątych gromadziła materiały do dziejów Armii Krajowej. W 1990 r. doprowadziła do powołania Fundacji Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w Toruniu. Fundacja gromadzi dokumenty i relacje, a także organizuje konferencje, zjazdy naukowe i wydaje publikacje dokumentujące udział Pomorza w walce o niepodległość oraz dzieje wojennej służby kobiet.
Zawacka została odznaczona Krzyżem Virtuti Militari i pięciokrotnie Krzyżem Walecznych. W 1995 r. otrzymała Order Orła Białego. W 2006 r. - została mianowana generałem brygady, a od 1992 r. była honorowym obywatelem Torunia. (PAP)
olz/ ls/
