Małżeństwo Antonina i Tadeusz Czeżowscy oraz ich córka Teresa otrzymali pośmiertnie honorowe obywatelstwo Izraela, a małżeństwo Marta i Józef Paplewscy pośmiertnie zostali uhonorowani tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Uroczystość wręczenia aktów nadania obywatelstwa i medali przedstawicielom rodzin wyróżnionych za bohaterską postawę w czasie II wojny światowej odbyła się we wtorek w reprezentacyjnej Sali Senatu Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
"To są najważniejsi ludzie. W takich czasach ryzykowali wszystko, życie swoje, życie swoich krewnych. Trzeba oddać im hołd, trzeba o nich pamiętać, trzeba ich honorować. To jest też przesłanie dla przyszłości. Polacy mogą się szczycić, że byli tacy ludzie" - powiedział w czasie uroczystości ambasador Izraela, Zvi Rav-Ner.
Czeżowscy, mieszkający w czasie wojny w Wilnie, udzielili pomocy co najmniej 19 Żydom, którzy zbiegli z miejscowego getta. Jedną z kobiet zatrudnili w swoim domu, a pozostałych uciekinierów, w tym dzieci, ukrywali w majątku należącym do rodziny. Czeżowski był profesorem Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, a po wojnie współtworzył Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
W 1963 r. Czeżowscy, jako jedni z pierwszych Polaków, za swoją postawę w czasie wojny zostali wyróżnieni przez Instytut Pamięci Yad Vashem tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Paplewscy, mieszkający w Kopytkowie (Pomorskie), w 1944 r. przyjęli do swojego domu Żydówkę Gitę Edelsburg, która uciekła z obozu koncentracyjnego Stutthof. Przez trzy tygodnie z narażeniem życia udzielali jej pełnego wsparcia. Ocalona kobieta obecnie mieszka w Izraelu. Podczas uroczystości w Toruniu reprezentowali ją syn Charles Edelsburg i wnuk Natan z Nowego Jorku.
Akty nadania honorowego obywatelstwa Izraela Antoninie, Tadeuszowi i Teresie Czeżowskim odebrała córka i siostra bohaterów - Eleonora Czeżowska z Torunia, a medale Sprawiedliwy wśród Narodów Świata przyznane Marcie i Józefowi Popielewskim przyjęła ich córka Jadwiga Moczyńska z Wyrzyska (Wielkopolskie).
"Jest takie żydowskie powiedzenie: +Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat+. Państwo Paplewscy są przykładem zachowania i postawy życiowej Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Reprezentujemy dzisiaj dwa pokolenia rodziny Edelsburg. Przyszłe pokolenia będą na zawsze wdzięczne rodzinie Paplewskich. Jesteśmy szczęśliwi, że możemy uczestniczyć w złożeniu im hołdu" - powiedział w czasie uroczystości Charles Edelsburg.
Prof. Tadeusz Hipolit Czeżowski (1889-1981) był filozofem. Studia z zakresu matematyki, fizyki i filozofii ukończył na Uniwersytecie Jan Kazimierza we Lwowie, gdzie też się doktoryzował i habilitował. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1923 r. został profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie; tytuł profesora zwyczajnego uzyskał w 1936 r. Wojnę przeżył w Wilnie. Po wojnie wraz z innymi profesorami wileńskimi współtworzył w Toruniu Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Kierował Katedrą Filozofii, później przemianowaną na Katedrę Logiki. Na emeryturę przeszedł w 1960 r., ale kontynuował pracę naukową do końca życia.(PAP)
rau/ hes/
