Przewodniczący komisji ds. wywiadu Izby Reprezentantów USA Mike Rogers ostro skrytykował we wtorek w Brukseli plan przesłuchania przez komisję europarlamentu Edwarda Snowdena, który ujawnił informacje o prowadzonej przez wywiad USA inwigilacji elektronicznej.
"Nie powiem dokładnie tego, co myślę, bo to nie nadaje się do druku. Jesteśmy bardzo zaniepokojeni tymi planami. Nie sądzę, by godności tej instytucji uchodziło zapraszanie kogoś, kto w Stanach Zjednoczonych poszukiwany jest za popełnienie przestępstwa, za ujawnienie informacji, które naraziły na niebezpieczeństwo życie naszych żołnierzy w Afganistanie i innych miejscach na świecie" - powiedział Rogers na konferencji prasowej w Parlamencie Europejskim.
"To tak, jakby zaprosić pracownika banku, który wymyślił, jak ukraść trochę pieniędzy, na rozmowę o tym, jak to robi" - dodał.
Przesłuchanie Snowdena "wywoła w USA reakcje, które nie pomogą w konstruktywnym dialogu o różniących nas sprawach" - ostrzegł Rogers.
Brytyjski europoseł Claude Moraes, który jest autorem raportu z dochodzenia PE w sprawie programów masowej inwigilacji, powiedział PAP, że komisja śledcza na pewno wysłucha Snowdena. Prawdopodobnie ukrywający się w Rosji były współpracownik amerykańskiej Agencji Bezpieczeństwa Narodowego (NSA) przekaże jedynie nagranie wideo z odpowiedziami na pytania europosłów, bo obawia się, że zorganizowanie telekonferencji pomogłoby wykryć miejsce jego pobytu.
Moraes przypomniał, że w minionych miesiącach komisja śledcza PE zaprosiła na przesłuchanie kilku innych informatorów, którzy w przeszłości przekazali mediom informacje o kontrowersyjnych działaniach wywiadów w Stanach Zjednoczonych czy Wielkiej Brytanii.
"USA nie uważają Snowdena za informatora, ale za przestępcę, który wykradł informacje. My w UE nie dokonujemy takich ocen, uważamy, że Snowden jest źródłem zarzutów w sprawie inwigilacji. Informacje, które nam poda, przeanalizujemy obiektywnie" - zapewnił Moraes.
Przesłuchaniu Snowdena sprzeciwiają się europosłowie z grupy Europejskich Konserwatystów i Reformatorów, a także część chadeków.
Rogers przyjechał do Brukseli z delegacją Kongresu na rozmowy o tym, jak odbudować zaufanie pomiędzy UE a USA po skandalu wokół masowej inwigilacji elektronicznej obywateli przez amerykański wywiad. Bronił on kontrowersyjnych działań NSA, argumentując, że służą bezpieczeństwu i walce z terroryzmem.
"Na jeden terrorystyczny spisek, który udało nam się udaremnić, przypadają trzy udaremnione ataki terrorystyczne w UE" - przekonywał. "Mam nadzieję, że uda nam się znaleźć rozwiązania, które nie narażą na szwank zdolności amerykańskiego wywiadu, by - przy współpracy ze służbami europejskimi - udaremniać plany terrorystów" - powiedział.
Ostrzegł też przed próbami zawieszania obecnych uzgodnień między UE a USA dotyczących ochrony danych, takich jak decyzja "Safe Harbour" (Bezpieczna Przystań), która umożliwia amerykańskim firmom działającym na europejskim rynku przekazywanie danych swoich klientów do USA. "Na zawieszeniu decyzji +Safe Harbour+ straciłyby firmy europejskie inwestujące w USA" - ocenił.
Zdaniem szefa komisji spraw zagranicznych PE Elmara Broka, aby odbudować wzajemne zaufanie możliwie najszybciej należy przyjąć ogólne porozumienie między UE a USA o ochronie danych w dziedzinie współpracy policyjnej i wymiaru sprawiedliwości. Ma ono umożliwić obywatelom Unii, którzy nie mieszkają w USA, dochodzenie swoich praw do ochrony danych przed sądami. Obecnie takie prawo mają tylko obywatele USA i osoby na stałe mieszkające w tym kraju.
Skandal wokół działań USA wybuchł w maju, po ujawnieniu przez media dokumentów wykradzionych przez Snowdena, byłego współpracownika NSA. Z dokumentów wynika, że służby USA szpiegowały m.in. instytucje UE i ponad 30 czołowych polityków na świecie. Na podsłuchu miał być m.in. telefon komórkowy kanclerz Niemiec Angeli Merkel. W maju Snowden zbiegł z USA do Hongkongu, a następnie znalazł się w Rosji, gdzie uzyskał roczny azyl.
Z Brukseli Anna Widzyk (PAP)
awi/ mc/
