Od czwartku pasażerowie pociągów w Unii Europejskiej objęci są takim samym prawem do odszkodowania za opóźnienia czy zgubiony bagaż, jakie dotychczas obowiązywały w transporcie lotniczym. W Polce będzie tak samo tylko przez kilka tygodni. Później wejdzie w życie nowelizacja ustawy o transporcie kolejowym, która da polskim przewoźnikom możliwość zwolnienia - na jakiś czas - z obowiązku wypłacania pasażerom odszkodowań.
Nowe prawa przyznaje pasażerom kolei unijne rozporządzenie z 2007 r., stanowiące część tzw. trzeciego pakietu kolejowego. Wchodzi ono w życie 3 grudnia. Przepisy te mają sprawić, że koleje znowu staną się atrakcyjnym środkiem transportu dla pasażerów, którzy coraz częściej wybierają konkurencyjne cenowo połączenia lotnicze.
Rozporządzenie gwarantuje m.in., że jeżeli pociąg się spóźni więcej niż o godzinę, to przewoźnik ma obowiązek wypłacić pasażerowi odszkodowanie. Jeśli spóźnienie nie przekroczy dwóch godzin, pasażerom należy się 25 proc. ceny biletu. Jeśli pociąg spóźni się ponad dwie godziny - 50 proc.
By dać czas przewoźnikom kolejowym na dostosowanie się do nowego prawa, kraje członkowskie mogą zastosować u siebie okres przejściowy na stosowanie niektórych nowych przepisów nawet do 15 lat. Dla lokalnych usług (np. kolei miejskich, podmiejskich i regionalnych) zwolnienie z nich może być bezterminowe, pod warunkiem jednak, że nie obejmują one połączeń międzynarodowych.
Postanowienia trzeciego pakietu kolejowego wprowadza do polskiego prawa nowelizacja ustawy o transporcie kolejowym z czerwca br. Ustawa jeszcze nie zaczęła obowiązywać, ponieważ prezydent skierował część jej zapisów do Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał orzekł w czwartek, że nowelizacja jest zgodna z konstytucją. Teraz ustawa czeka na podpis prezydenta. Zanim wejdzie w życie, w Polsce będzie obowiązywać rozporządzenie tej samej treści co w pozostałych krajach Unii.
Kiedy nowelizacja wejdzie w życie, będą obowiązywać jej zapisy, bardziej restrykcyjne niż unijne rozporządzenie. Polska będzie też mogła skorzystać z przyznanej państwom członkowskim w rozporządzeniu możliwości skorzystania z okresu przejściowego i czasowo zwolnić z przepisów rozporządzenia krajowe kolejowe połączenia pasażerskie.
Jak podało pod koniec listopada Centrum Informacyjne Rządu, Polska będzie chciała skorzystać z tej możliwości.
Wśród polskich kolejowych przewoźników pasażerskich do tej pory jedynie PKP Intercity zdecydowało się wprowadzić odszkodowania dla pasażerów - za opóźnienie pociągu. Nie wypłaca gotówki, jak zapisano w rozporządzeniu unijnym, ale przyznaje zniżkę na bilet na inne połączenie. Jeżeli pociąg tej spółki spóźni się 60 minut, pasażer będzie miał prawo do zniżki w wysokości 25 proc. kosztu biletu. Jeżeli opóźnienie przekroczy 2 godziny, kwota ta wzrośnie do 50 proc. opłaty za bilet.
Unijne rozporządzenie wzmacnia też inne prawa pasażerów kolejowych, jak np. prawo osób niepełnosprawnych do niedyskryminującego dostępu do pociągów. Operator sieci kolejowej musi zapewnić dostęp do stacji, peronów i środków transportu eliminując wszelkie bariery utrudniające wsiadanie lub opuszczanie pociągu.
Ponadto rozporządzenie wzmacnia prawo do informacji udzielanych pasażerom i odszkodowań w przypadku odniesionych obrażeń lub śmierci (przynajmniej 21 tys. euro w przypadku śmierci pasażera). Odszkodowania należą się też w przypadku utraty lub uszkodzenia bagażu (do 1825 euro za sztukę bagażu).
"Te nowe chroniące podróżujących koleją prawa mają promować transport kolejowy jako usługę wysokiej jakości. Po wzmocnieniu praw pasażerów samolotów i pociągów, następnym etapem będzie teraz ochrona podróżujących statkami i autobusami" - powiedział komisarz ds. transportu Antonio Tajani.
Trzeci pakiet kolejowy nie warunkuje precyzyjnie od kiedy państwa członkowskie mają wprowadzić tabor kolejowy przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych i dostosować dworce kolejowe. Dlatego w Polsce prawdopodobnie zajmie to kilka lat.
Każdego roku około 8 mld pasażerów używa w UE kolei. W Polsce w 2007 roku 263,5 mln osób skorzystało z kolei w połączeniach krajowych, a prawie 2,5 mln w międzynarodowych (dane Eurostatu). Jak podaje GUS, w Polsce w 2008 r. z usług kolei w Polsce skorzystało 291,9 mln pasażerów. (PAP)
icz/ kot/ her/ gma/
