Ministrowie spraw zagranicznych państw UE zdecydowali w poniedziałek o utrzymaniu przez kolejne sześć miesięcy sankcji wizowych wobec przedstawicieli reżimu uzbeckiego, nałożonych w październiku 2005 roku, po krwawym stłumieniu przez władze antyrządowego buntu w Andiżanie na zachodzie kraju.
"UE pozostaje poważnie zaniepokojona sytuacją z przestrzeganiem praw człowieka w Uzbekistanie" - brzmi stanowisko szefów MSZ.
Jednocześnie w odpowiedzi na wolę Uzbekistanu do prowadzenia dialogu z UE w kwestii praw człowieka, zmniejszono listę osób objętych sankcjami wizowymi z 12 do ośmiu. Bez zmian pozostało natomiast embargo na handel bronią z Uzbekistanem, przedłużone w listopadzie ubiegłego roku o co najmniej rok.
Zdecydowano też, że UE zastanowi się za sześć miesięcy, czy nie zmieni swojego stanowiska, podkreślając, że będzie to zależeć od postawy władz w Taszkencie i dialogu z UE w sprawie praw człowieka. Dyplomaci UE zauważyli bowiem pewne oznaki polepszenia sytuacji w Uzbekistanie, wciąż jednak niewystarczające, by znieść sankcje.
Kilka dni temu, zapewne w związku ze zbliżającą się decyzją UE w sprawie sankcji, Uzbekistan zwolnił z więzienia działaczkę ruchu praw człowieka Umidę Nijazową skazana wcześniej na siedem lat pozbawienia wolności.
Reżim uzbecki cały czas odmawia jednak przeprowadzenia międzynarodowego śledztwa na temat wydarzeń w Andiżanie, a jak podkreślają organizacje pozarządowe, represje policyjne wobec ich członków nawet się nasiliły.
Niemcy, które przewodniczą pracom UE, opowiadały się raczej za zniesieniem sankcji. Berlin patrzy na Uzbekistan w kontekście szerszej strategii UE wobec Azji Środkowej, jaką chciałby zapoczątkować na szczycie UE w czerwcu. Dotychczas UE była raczej mało zainteresowana tym regionem, pozostawiając go pod wpływami Rosji, USA czy Chin. Strategia unijna miałaby dotyczyć m.in. kwestii energetycznych, jako że region jest potencjalnym, alternatywnym wobec Rosji źródłem energii, a także bezpieczeństwa, walki z terroryzmem i przemytem narkotyków.
Niemcy korzystają ponadto z Uzbekistanu jako bazy dla swoich wojsk w Afganistanie. Za zniesieniem sankcji wizowych opowiadały się też Hiszpania, Grecja i Włochy. Przeciw była Wielka Brytania, Holandia i kraje nordyckie.
Zdaniem uzbeckiej prokuratury w czasie ubiegłorocznych protestów w Andiżanie zginęło 187 osób, podczas gdy według obrońców praw człowieka - co najmniej 500. Od czasu zdławienia protestu władze uzbeckie nasiliły aresztowania obrońców praw człowieka i opozycjonistów politycznych. Od listopada 2005 r. ponad 150 osób skazano za udział w wydarzeniach w Andiżanie na kary od 12 do 22 lat więzienia. Wszystkie procesy, mimo licznych apeli obrońców praw człowieka, odbywają się przy drzwiach zamkniętych.
Inga Czerny (PAP)
icz/ zab/ ap/
