Panichidą, czyli nabożeństwem żałobnym w Soborze św. Zofii w Kijowie rozpoczęły się w sobotę na Ukrainie główne uroczystości, poświęcone 75. rocznicy Wielkiego Głodu.
Sztucznie wywołana w czasach stalinowskich klęska głodu pochłonęła co najmniej 3,5 miliona istnień.
W sobotnich modlitwach uczestniczyli zwierzchnicy ukraińskich kościołów oraz przedstawiciele władz z prezydentem Wiktorem Juszczenką i premier Julią Tymoszenko na czele.
Wcześniej prezydent z rodziną złożył wieńce pod pomnikiem ofiar Wielkiego Głodu.
W południe w Operze Narodowej w Kijowie odbędzie się forum międzynarodowe "Naród mój będzie istnieć wiecznie". Wśród zaproszonych gości będzie m.in. prezydent Polski, Lech Kaczyński.
O godz. 15.00 czasu polskiego na Ukrainie zostanie ogłoszona minuta ciszy. Minutę później w oknach ukraińskich domów zapłoną świece.
Po przewrocie bolszewickim przez Ukrainę przetoczyły się trzy fale głodu: z początku lat 20., z lat 1946-47 i najtragiczniejszy w skutkach - Wielki Głód z lat 1932-33.
W jego najgorszym okresie umierało do 25 tys. ludzi dziennie. Pustoszały całe wsie. Dochodziło do przypadków kanibalizmu, nie wiadomo, na jaką skalę. Szczególnie cierpiały dzieci: ocenia się, że życie straciła jedna trzecia z nich.
Wcześniej na Ukrainie przeprowadzono kolektywizację. Trzy procent chłopów uznano za kułaków i rozstrzelano lub zesłano jako wrogów władzy radzieckiej. Mimo to podczas przymusowej kolektywizacji zbuntowało się ponad milion wieśniaków.
Klęska głodowa nastąpiła w jednym z najżyźniejszych krajów Europy w czasie pokoju, gdy ZSRR nieprzerwanie eksportował ogromne ilości zboża. Powodem było konfiskowanie z początku zapasów zbożowych, a potem w ogóle całej żywności.
Wielu chłopów uciekało do miasta, gdyż tam obowiązywały przydziały żywnościowe dla pracujących. Próbowali też uciekać do Rosji, ale granice Ukrainy były obstawione przez wojsko.
Historycy uważają, że głód, który doprowadził do likwidacji chłopstwa jako grupy społecznej, miał na celu złamanie oporu wobec kolektywizacji, który na Ukrainie był największy.
Część ukraińskich badaczy i polityków twierdzi, że istotną rolę odegrał czynnik narodowy, a celem Moskwy było zdławienie ukraińskich aspiracji do niepodległości.
Prezydent Juszczenko zabiega, by wspólnota międzynarodowa uznała Wielki Głód lat 30. za ludobójstwo. Dotychczas uczyniło to 26 państw, w tym Polska.
Jarosław Junko (PAP)
