W zeszłym roku liczba uchodźców wzrosła o 800 tys. osób; był to rok rekordowy pod względem liczby osób zmuszonych do ucieczki ze swojego kraju, takiego napływu uchodźców nie notowano od 2000 r. - wynika z najnowszego raportu UNHCR.
Z opublikowanego w poniedziałek raportu Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców wynika, że najwięcej uchodźców wciąż pochodzi z Afganistanu (2,7 mln), który wyprzedza Irak (1,4 mln), Somalię (1,1 mln), Sudan (500 tys.) i Demokratyczną Republikę Konga (491 tys.).
Przeważająca większość uchodźców (80 proc.) ucieka do sąsiednich krajów, czego skutkiem są znaczne liczby tych osób w Pakistanie (1,7 mln), Iranie (886 tys.), Kenii (566 tys.) i Czadzie (366 tys.).
Relatywnie niewielu uchodźców znajduje za to schronienie w Europie Środkowej. Pod koniec 2011 r. w siedmiu krajach tego regionu razem wziętych (Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Bułgaria, Rumunia, Słowenia) znajdowało się około 31 tys. uchodźców (z czego niemal połowa w Polsce). To zaledwie 0,07 procent osób zmuszonych przemocą do opuszczenia swoich domów.
W Polsce - jak wynika za danych Urzędu ds. Cudzoziemców - w 2011 r. złożono 6 tys. 887 wniosków o status uchodźcy. Status nadano 153 osobom, 155 osób objęto ochroną uzupełniającą (jest udzielana cudzoziemcom, którzy nie kwalifikują się do uznania za uchodźcę, lecz którzy w przypadku powrotu do kraju pochodzenia mogą być narażeni na rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy, np. wykonanie egzekucji, tortur, nieludzkiego traktowania), a 170 otrzymało zgodę na pobyt tolerowany (udzielany w związku z określonymi przesłankami określonymi normami Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz Konwencji o prawach dziecka).
Umorzono 6 tys. 584 wniosków, a w przypadku 2 tys. 739 wydano decyzje negatywne. W Polsce umorzenia najczęściej wynikają stąd, że osoby, które przy przekraczaniu granicy złożyły wniosek o objęcie ochroną międzynarodową, nie zgłosiły się, by przystąpić do dalszej procedury związanej z postępowaniem. Decyzje negatywne powodowane są brakiem przesłanek do nadania statusu uchodźcy - najczęściej w przypadku cudzoziemców, którzy opuścili swój kraj z przyczyn ekonomicznych.
Jak czytamy w raporcie UNHCR 42,5 mln ludzi pożegnało 2011 r. jako uchodźcy (15,42 mln), jako przesiedleńcy wewnętrzni (28,4 mln) albo jako osoby ubiegające się o azyl (895 tys.). Mimo wysokiej liczby nowych uchodźców ich ogólna liczba była niższa od zanotowanej w 2010 r. (43,7 mln) - głównie dzięki temu, że duża część przesiedleńców wewnętrznych mogła wrócić do swoich domów (3,2 mln powrotów - najwięcej od ponad dekady).
Raport UNHCR podaje szczegółowe dane na temat skali masowych ucieczek w związku z poważnymi kryzysami humanitarnymi, które w 2010 r. wybuchły najpierw na Wybrzeżu Kości Słoniowej, by wkrótce potem objąć Libię, Sudan, Somalię i inne kraje. W sumie 4,3 mln osób opuściło wtedy swoje domy, z czego 800 tys. uciekło za granicę.
"Rok 2011 był rokiem cierpień na epicką skalę. Wrzucenie tylu istnień ludzkich w tak krótkim czasie w sam środek wojennej zawieruchy oznacza ogromny ból dla wszystkich, których to dotknęło. Możemy być tylko wdzięczni, że międzynarodowy system stworzony do ochrony takich osób prawie wszędzie wytrzymał, dzięki czemu większość granic pozostała otwarta. To dla nas czas próby" - powiedział Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców António Guterres.
Raport ukazuje kilka niepokojących tendencji. Jedną z nich jest to, że w skali globalnej zjawisko masowych ucieczek w obawie przed wojną czy prześladowaniami dotyka coraz większej liczby osób - od pięciu lat przekracza ona 42 mln rocznie. Inną - że ten, kto jest uchodźcą, pozostanie nim zapewne jeszcze przez wiele kolejnych lat - utknie w obozie lub w mieście uzależniony od pomocy. Spośród 10,4 mln uchodźców objętych mandatem UNHCR, prawie trzy czwarte (7,1 mln) czeka co najmniej pięć lat na uregulowanie swojego statusu.
Zgodnie z Konwencją Genewską z 1951 r. (dotyczącą statusu uchodźcy) uchodźcą jest osoba, która na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem, i nie może lub nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony tego państwa, albo która nie ma żadnego obywatelstwa i znajdując się na skutek podobnych zdarzeń, poza państwem swojego dawnego stałego zamieszkania nie może lub nie chce z powodu tych obaw powrócić do tego państwa.
20 czerwca obchodzony jest Światowy Dzień Uchodźcy. (PAP)
akw/ malk/ mag/
