Urządzenia do prześwietlania tirów i kontenerów oraz mobilne przyrządy do wykrywania materiałów wybuchowych powstają w Instytucie Problemów Jądrowych w Świerku (IPJ) - informuje rzecznik IPJ dr Marek Pawłowski.
Jak dodaje, projekt budowy unikatowej w skali świata aparatury do celów antyterrorystycznych, wchodzi obecnie w fazę intensywnych eksperymentów.
"Rosnąca skala zniszczeń, jakie może wywołać nawet pojedynczy atak terrorystyczny, wymaga stosowania coraz czulszych metod ochrony granic" - zaznacza Pawłowski w przesłanym PAP komunikacie.
Od prawie dwóch lat IPJ realizuje projekt "Akceleratory i detektory" (AiD), w ramach którego powstają dwa unikatowe w skali świata systemy detekcyjne do zastosowań antyterrorystycznych. Pozwolą one szybko i skutecznie wykrywać niebezpieczne materiały w portach przeładunków kontenerowych, dużych węzłach kolejowych i przejściach granicznych.
Jak wyjaśnia Pawłowski, w ramach projektu AiD powstanie demonstracyjne urządzenie do prześwietlania ładunków na granicach, umożliwiające wykrywanie materiałów rozszczepialnych, wybuchowych i toksycznych. Powstające urządzenie radiograficzne będzie wyposażone w unikatowy dwuenergetyczny akcelerator generujący promieniowanie rentgenowskie.
"Dzięki dwóm energiom promieniowania będziemy mogli podczas detekcji ustalić, czy w prześwietlanym kontenerze lub tirze mamy do czynienia z grubą warstwą lekkich pierwiastków, czy z cienką ciężkich. Żadne z urządzeń obecnie pracujących na granicach, w żadnym państwie świata, nie ma takich możliwości" - wyjaśnia prof. Marek Moszyński z IPJ, kierujący w ramach projektu AiD grupą odpowiedzialną za zagadnienia detekcyjne.
Prześwietlany samochód lub kontener będzie się przesuwał między akceleratorem generującym dwuenergetyczną wiązkę rentgenowską w formie wachlarza, a długim, pionowym rzędem detektorów krzemowych - opisuje rzecznik IPJ. W efekcie skanowania celnik zobaczy zbiór przekrojów obiektu, pozwalający odtworzyć jego strukturę wewnętrzną.
"Ważny przy tym jest fakt, że będziemy potrafili ustalić przybliżoną gęstość oraz liczbę atomową prześwietlanych materiałów" - podkreśla doktorantka Joanna Iwanowska z IPJ. Wersja demonstracyjna urządzenia będzie gotowa w 2013 roku; do służb celnych pierwsze egzemplarze trafią nieco później.
Drugim urządzeniem o charakterze antyterrorystycznym, powstającym w ramach projektu AiD, jest przyrząd do wykrywania materiałów wybuchowych. "Wykorzystuje on wiązkę neutronów, która wzbudza materiały na swej drodze. Emitowane przez nie promieniowanie gamma pozwoli na przybliżoną identyfikację substancji" - informuje Pawłowski.
Dodaje, że naukowcy koncentrują się teraz na metodach detekcji węgla, wodoru, tlenu i azotu. Urządzenia z wiązkami neutronowymi będą miały stosunkowo małe rozmiary, co umożliwi ich instalowanie m.in. na mobilnych robotach używanych przez oddziały antyterrorystyczne - zapowiada rzecznik IPJ.
Pawłowski zwraca uwagę, że istotnymi zagadnieniami są fizyka oddziaływania neutronów z różnymi materiałami oraz testy detektorów promieniowania gamma. "Badania te wkraczają obecnie w fazę intensywnych doświadczeń i pomiarów. Stało się to możliwe m.in. dzięki oddaniu do użytku świeżo wyremontowanej hali na terenie ośrodka w Świerku. W hali będą prowadzone testy z generatorem wiązek neutronowych, rejestracją promieniowania gamma za pomocą detektorów scyntylacyjnych, a w późniejszej fazie - doświadczenia z prześwietlaniem pojemników wielkogabarytowych za pomocą promieniowania rentgenowskiego" - informuje.
Projekt "Akceleratory i detektory" oprócz działań z zakresu ochrony antyterrorystycznej obejmuje również budowę urządzeń demonstracyjnych do trzech rodzajów akceleratorowych terapii nowotworów. Łączna wartość projektu, przewidzianego na lata 2008-2013, to ponad 85 mln zł, w tym udział Unii Europejskiej wynosi ponad 67 mln zł.(PAP)
ekr/ agt/ tot/ jbr/
