Kamień upamiętniający 1200 Polaków i Białorusinów zamordowanych w lutym 1943 r. przez Niemców został w niedzielę odsłonięty i poświęcony w obecności polskich dyplomatów i przedstawicieli władz lokalnych w miasteczku Lenin w obwodzie homelskim na Białorusi.
Wśród 1200 mieszkańców Lenina i okolic, zabitych przez Niemców w ramach odwetu za akcję partyzancką i pochowanych na miejscowym cmentarzu, są zarówno katolicy, jak i prawosławni.
Kamień ufundował polski przedsiębiorca ze Szczecina Andrzej Askaldowicz, którego krewni byli wśród zabitych. "Zginęło tu ponad 80 członków mojej rodziny, w tym dziadek, babcia, wujek" - powiedział PAP.
"Z jednej strony jest to upamiętnienie członków rodziny oraz mieszkańców miasteczka Lenin i okolicy. Ale chodzi też o integrację rodziny i pamięć, która tutaj pozostanie. Liczę na to, że lokalna społeczność zapali świeczkę i okres II wojny światowej pozostanie w pamięci" - powiedział.
Jak podkreślił, w inicjatywę postawienia pomnika zaangażowały się władze lokalne, a w niedzielę został on poświęcony przez katolickiego ordynariusza diecezji pińskiej bp. Antoniego Dziemiankę oraz prawosławnego ordynariusza eparchii turowskiej i mozyrskiej bp. Leanida. W uroczystości brali udział polscy dyplomaci, w tym radca minister ambasady RP w Mińsku Aleksander Wasilewski oraz kierownik wydziału konsularnego Marek Pędzich.
"Działaliśmy wspólnie - powiedział PAP szef rady gminnej Lenina Wasil Niemczenia. - Andrzej Askaldowicz był sponsorem, a my ułożyliśmy płytkę wokół kamienia, posadziliśmy kwiaty, znaleźliśmy majstra, uporządkowaliśmy teren".
W postawieniu pomnika od strony organizacyjnej pomagało białoruskie Towarzystwo Ochrony Zabytków. Jak podkreślił w rozmowie z PAP jego prezes Anton Astapowicz, losy Lenina podczas II wojny światowej są typowe dla całego regionu. "Od 1942 r. na tych ziemiach działała bardzo silna i aktywna sowiecka partyzantka, co prowadziło do szeroko zakrojonych akcji odwetowych. Bardzo dużo jest tu miejscowości, które straciły w ten sposób mieszkańców. Lenin jest wyjątkowy o tyle, że w okręgu żytkowickim, gdzie leży miasteczko, było najwięcej ofiar" - powiedział.
Nazwa miasteczka nie ma związku z Włodzimierzem Leninem. "Miasteczko jest znane pod tą nazwą praktycznie od początku XVI w." - podkreślił Astapowicz. Według legendy nazwa pochodzi od imienia córki właściciela miejscowych ziem - Leny, która utonęła w tutejszej rzece. W dwudziestoleciu międzywojennym miasteczko należało do Polski.
Wasil Niemczenia przekazał, że przed II wojną światową w miasteczku żyło około 500 Polaków. Podczas wojny zginęła większość spośród 5 tys. mieszkańców - Polacy, Żydzi i Białorusini. Przy życiu pozostała niecała 1/5 ludności.
Z Mińska Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ ksaj/ mlu/
