Przed pomnikiem Polegli Niepokonani na Cmentarzu Powstańców Warszawy na Woli odbyły się w niedzielę po południu uroczystości upamiętniające 66. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Cmentarz ten jest największą nekropolią zrywu stolicy w 1944 r.
"Tamtego sierpnia Wola stała się krwawiącą raną stolicy, która miała przerazić i zgnieść powstańczego ducha walki. Stała się jednak dowodem niezłomności i odwagi ludzi, którzy polegli, ale ich idee, przywiązanie i miłość ojczyzny nie zostały pokonane" - powiedziała prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Walz.
Podkreśliła, że na Cmentarzu Wolskim, w bratnich mogiłach, spoczywają nieznani Warszawiacy, których prochy zebrano z różnych miejsc zrujnowanej Warszawy. "Groby te są dowodem na to, że ofiarami walki o wolność, na równi z żołnierzami, byli także cywilni mieszkańcy" - dodała.
Podczas uroczystości odprawiona została modlitwa ekumeniczna. Wzięli w niej udział: kanclerz kurii polowej wojska polskiego ks. Leon Szot, kanclerz ordynariatu prawosławnego Wojska Polskiego płk. Marian Benza, naczelny kapelan ewangelickiego duszpasterstwa wojskowego biskup Mirosław Wola i naczelny rabin Polski Michael Schudrich.
Pod pomnikiem Polegli Niepokonani złożone zostały wieńce, m.in. w imieniu powstańców Warszawy i żołnierzy AK, prezydenta elekta Bronisława Komorowskiego, prezydent Warszawy, obu izb Parlamentu, Ministerstwa Obrony Narodowej, Muzeum Powstania Warszawskiego i Instytutu Pamięci Narodowej.
W uroczystościach wzięli udział m.in.: p.o. kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Ciechanowski, szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego gen. Stanisław Koziej; ponadto parlamentarzyści, przedstawiciele władz miasta i dzielnicy oraz licznie zgromadzeni mieszkańcy Warszawy.
Na Cmentarzu Powstańców Warszawy, we wspólnych mogiłach, pochowano ponad 100 tys., w większości bezimiennych, cywilnych mieszkańców Warszawy oraz żołnierzy Armii Krajowej i innych formacji zbrojnych poległych w walkach, zamordowanych w masowych egzekucjach i spalonych podczas 63 dni Powstania Warszawskiego w różnych dzielnicach miasta. Pochowano tam także ponad 3,5 tys. żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 roku oraz ofiary rzezi cywilnej ludności tej dzielnicy miasta, dokonanej przez Niemców .
Eksterminacja mieszkańców Woli trwała od 5 sierpnia do 7 sierpnia. Rozstrzelanych zostało kilkadziesiąt tysięcy osób; ich ciała palono. Rzeź zakończył rozkaz Hitlera, nakazujący wysyłanie tych, którzy przeżyli, do obozów koncentracyjnych lub do pracy przymusowej. W lipcu br. stołeczni radni uchwalili dzień 5 sierpnia Ogólnowarszawskim Dniem Pamięci Mieszkańców Woli wymordowanych przez Niemców w czasie Powstania Warszawskiego.
W 1973 r. w obrębie mogiły kryjącej prochy ok. 50 tys. osób wzniesiony został pomnik "Polegli Niepokonani" autorstwa Gustawa Zemły, przedstawiający postać rannego powstańca, który własnym ciałem osłania wyrwę w barykadzie.
Uroczystości przy pomniku Polegli Niepokonani nie kończą niedzielnych obchodów 66. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. O godz. 20 na pl. Piłsudskiego w Warszawie rozpoczęło się wspólne śpiewanie piosenek powstańczych pt. "Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki". Osoby, które przybyły na plac otrzymały śpiewniki, ustawiono również cztery telebimy, na których wyświetlane są teksty. W śpiewaniu pomaga im profesjonalny zespół muzyczny; niektóre osoby tańczą.
O godz. 21 na Kopcu Powstania Warszawskiego na warszawskim Czerniakowie zapłonie ogień przyniesiony z Grobu Nieznanego Żołnierza przez "sztafetę pokoleń". Ogień będzie płonął przez 63 dni - tyle, ile w 1944 r. trwały walki na ulicach Warszawy. W "sztafecie pokoleń" - jak co roku - uczestniczyć będą przedstawiciele wojska, kombatanci, strażnicy miejscy oraz harcerze. Kopiec Powstania Warszawskiego usypano w latach 1946-1950 z gruzów stolicy. W 1994 r. z inicjatywy byłych żołnierzy Armii Krajowej ustawiono na jego szczycie 15-metrową "Kotwicę" - znak Polski Walczącej.
Obchody 66. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego zakończy o północy spektakl "Opowiem wam bajkę" reżyserii Pawła Łysaka w Muzeum Powstania Warszawskiego. Złożą się na niego bajki Zofii Lorentz i wspomnienia osób, które podczas Powstania były dziećmi, zgromadzone w muzealnym Archiwum Historii Mówionej. Spektakl będzie można oglądać w Muzeum Powstania Warszawskiego codziennie do 5 sierpnia o godz. 22 w Sali pod Liberatorem. (PAP)
mca/ akn/ awk/ bos/
