Najstarsza polonijna organizacja w Stanach Zjednoczonych, Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie (ZPRKA), z okazji 140-lecia istnienia została odznaczona Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.
Odznaczenie, przyznane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wręczyła władzom organizacji w sobotę na uroczystym bankiecie konsul generalna RP w Chicago Paulina Kapuścińska.
Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis przyznany został ZPRKA za działalność tej organizacji na rzecz upowszechniania kultury polskiej i ochrony polskiego dziedzictwa narodowego - napisano w uzasadnieniu.
"Jesteśmy bardzo zaszczyceni i dumni z tego, że nasza organizacja doczekała się takiego wyróżnienia. Od 140 lat w USA promujemy polską kulturę, tradycje i oczywiście język. Od samego początku Zjednoczenie walczyło o zachowanie wiary i narodowości. Zawsze pomagało narodowi polskiemu, w tym materialnie, nawet w czasach, gdy Polska nie istniała na mapie" - powiedziała PAP wiceprezes Zjednoczenia Anna Sokołowska.
Polish Roman Catholic Union of America, czyli Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie w Ameryce, założone zostało 3 października 1873 roku w Detroit w stanie Michigan. Po dwóch latach działalności siedzibę przeniesiono do Chicago i do dzisiaj mieści się w budynku, który powstał 100 lat temu w starej polskiej dzielnicy na tzw. trójkącie polonijnym, opisywanej w dokumentach jako "osada polska". Obecnie budynek ZPRKA zarejestrowany jest jako jeden z zabytków miasta Chicago.
"Jesteśmy najstarszą polską organizacją bratniej pomocy w Stanach Zjednoczonych. Utrzymujemy polskie szkoły i wspomagamy działalność polonijnych zespołów ludowych. Jesteśmy pierwszą organizacją, która zaczęła przyznawać stypendia. Założyliśmy także seminarium duchowne" - opisuje w rozmowie z PAP wiceprezes ZPRKA Anna Sokołowska.
Dodaje, że sama mieszkając w USA, stara się, żeby "serce było zawsze z Polską, ale także z nowym krajem w którym żyje". "Pracujemy na rzecz obu narodów" - stwierdza Sokołowska.
Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie w Ameryce skupia w swoich szeregach ponad 60 tys. członków, którzy mają polskie korzenie. Dzieli się na 10 okręgów zlokalizowanych w różnych zakątkach Stanów Zjednoczonych. Każdy z okręgów podzielony jest na towarzystwa, których jest około 400. Jest organizacją niedochodową, która oferuje swoim członkom ubezpieczenia na życie, zdrowotne i emerytalne. Od 2010 roku prezesem ZPRKA jest Joseph A. Drobot.
W 1935 roku członkowie ZPRKA podjęli decyzję o założeniu archiwum i muzeum Zjednoczenia.
"Pierwsze muzeum zostało otwarte w 1937 roku, w jednym z pokojów w budynku siedziby Zjednoczenia przy ulicy 984 N. Milwaukee Avenue w Chicago. Obecnie znajduje się tam pokój Ignacego Jana Paderewskiego. W latach 60. ubiegłego wieku muzeum stało się samodzielną organizacją i zmieniło nazwę na Muzeum Polskie w Ameryce. Muzeum i jego archiwum pozostały w tym samym budynku" - powiedziała PAP Halina Misterka, archiwistka w Muzeum.
Z okazji 140. rocznicy powstania Zjednoczenia w Muzeum otwarto w piątek wystawę archiwalnych zdjęć, dokumentów i pamiątek organizacji. Kustoszami wystawy są redaktorki "Narodu Polskiego", oficjalnej gazety wydawanej przez Zjednoczenie, Kathryn Rosypal i Lidia Kowalewicz.
"Dzięki tym materiałom można zobaczyć, jak niegdyś działała Polonia w Ameryce. Były czasy, że do Zjednoczenia zapisywało się i po tysiąc osób miesięcznie, więc była to ogromna siła"- powiedziała PAP Lidia Kowalewicz.
Główną częścią wystawy są panoramiczne zdjęcia z początku XX wieku. Prezentowane są panele dotyczące poszczególnych okresów działalności ZPRKA.
"Jedno z pierwszych zdjęć, które prezentujemy, pochodzi z 1896 roku i przedstawia 23. sejm Zjednoczenia z okresu, kiedy do organizacji mogli przystępować tylko mężczyźni. To właśnie na tym sejmie zdecydowano, że powstanie wydawana przez Zjednoczenie gazeta +Naród Polski+ , która od 1897 roku wychodzi do dzisiaj. W 1897 roku zdecydowano z kolei, że do Zjednoczenia mogą wstępować kobiety. Na zdjęciu pochodzącym z 1905 roku mamy już kobiety. Warto znaczyć, że było to nowatorskie, bo dopiero 20 lat później Amerykanki mogły działać w organizacjach" - tłumaczy PAP Lidia Kowalewicz.
Jednym z eksponatów prezentowanych na wystawie jest konstytucja Zjednoczenia, ręcznie spisana w 1882 roku przez jednego z założycieli organizacji Jana Warzyńskiego. Można także zapoznać się z dokumentem założenia korporacji Polish Roman Catholic Union of America wydanym przez stan Illinois w 1887 roku. Są tam też ręcznie pisane protokoły spotkań członków Zjednoczenia z przełomu XIX i XX wieku. Na wystawie w chicagowskim Muzeum poświęconej 140-leciu istnienia Zjednoczenia pokazywany jest także pierwszy rocznik wydawanego przez organizację "Narodu Polskiego" od 1 stycznia 1897 roku oraz spora kolekcja zdjęć i dokumentów.
Z Chicago Joanna Trzos (PAP)
tos/ jo/ itm/
