Instalacja artystyczna upamiętniająca twórczość Dżigi Wiertowa, pochodzącego z Białegostoku prekursora filmu dokumentalnego, została odsłonięta w środę w centrum miasta. Ma kształt klatki filmowej, a przedstawia wielkie oko.
Dżiga Wiertow, to pseudonim artystyczny Dawida Abelowicza Kaufmana (ur. w 1896 w Białymstoku, zm. w 1954 w Moskwie). Uważany jest on za jednego z najwybitniejszych dokumentalistów w historii kina. W czasie I wojny światowej wyemigrował wraz z rodziną do Rosji, gdzie zaczął montować pierwsze materiały filmowe. Jego najsłynniejsze dzieło, to awangardowy dokument "Człowiek z kamerą" z 1929 roku. Opowiada o jednym dniu obywateli Związku Radzieckiego.
Film był inspiracją do stworzenia instalacji "Ja-kinooko", która stanęła na rogu ulic Marii Skłodowskiej-Curie i Legionowej w Białymstoku. Tytuł pracy nawiązuje do słów Wiertowa: "Ja - kinooko. Ja - oko mechaniczne. Ja, maszyna, ukazuję wam świat takim, jakim ja tylko mogę go zobaczyć".
Instalacja ma formę klatki filmowej - dwa metry wysokości i trzy metry szerokości. Główną częścią jest szyba z nadrukiem jednego z kadrów z "Człowieka z kamerą", który przedstawia oko wpisane w obiektyw kamery.
"Jest to +ukłon+ w stronę pochodzącego z Białegostoku artysty" - mówiła na konferencji prasowej autorka projektu Aleksandra Czerniawska.
Powiedziała, że kadr z filmu został umieszczony na szybie techniką rastrową, czyli składa się z różnej wielkości punktów. Dodała, że rysunek można zobaczyć dopiero z pewnej odległości, z bliska widać jedynie kropki.
Dodatkowo na tej samej szybie naklejono lustro weneckie, przez które można zobaczyć, co się dzieje z drugiej strony. Czerniawska dodała, że będąc zaś z drugiej strony, lustro odbija stojących po tej stronie ludzi oraz okoliczne budynki. Podkreślił, że lustro ma nawiązywać "do dokumentalnej pasji Wiertowa - do pokazywania miasta".
Monika Szewczyk, dyrektorka Galerii Arsenał w Białymstoku - instytucji, która współpracowała przy projekcie, powiedziała dziennikarzom, że Dżiga Wiertow jest ważną postacią w sztuce, a w szczególności wśród ludzi związanych ze sztuką wizualną. Dodała, że inspiruje wielu współczesnych twórców, np. polską artystkę Joannę Rajkowską.
Instalacja "Ja-kinooko" jest pracą dyplomową Aleksandry Czerniawskiej na Akademii Sztuk Plastycznych w Warszawie.
Dżiga Wiertow, urodzony jako Dawid Abelowicz Kaufman, nazwisko potem rusyfikowane na Denis Arkadjewicz - radziecki scenarzysta, reżyser filmowy, twórca idei kroniki filmowej, uznawany jest za jednego z najwybitniejszych dokumentalistów w dziejach kina.
Sylwia Wieczeryńska (PAP)
swi/ rof/
