Brązowa statua Fryderyka Chopina odsłonięta została w środę po raz drugi po upływie 36 lat na terenie kulturalnej mekki Londynu - ośrodka Southbank Centre. Poszukiwana latami przez dziesiątki osób została odnaleziona dzięki bezdomnym, koczującym pod mostem Waterloo.
Statua odsłonięta w 1975 r. przez Alicję księżną Gloucester, u wejścia do sali koncertowej Royal Festival Hall, została usunięta kilka lat później w związku z przebudową wejścia, a następnie zaginęła. Jej poszukiwania podjęło Towarzystwo Polskiego Dziedzictwa w W. Brytanii, zajmujące się upamiętnianiem wspólnej historii obu państw i troską o zabytkowe obiekty na terenie W. Brytanii, mające związek z Polską.
Jego przewodniczący Marek Stella-Sawicki w pierwszym etapie starał się ustalić dokładną datę odsłonięcia posągu, a następnie rozpytywał ludzi wcześniej zaangażowanymi w przebudowę wejścia do Royal Festival Hall. Później do poszukiwań włączyło się wiele osób i instytucji m. in. Towarzystwo Chopinowskie, ambasada RP, władze Southbank Centre. Liczbę osób zaangażowanych w poszukiwania ocenia Stella-Sawicki na 50-60 osób.
W końcu pomnik udało mu się zlokalizować dzięki - jak powiedział PAP - "kontaktom z bezdomnymi koczującymi pod pobliskim mostem Waterloo, wśród których sporą liczbę stanowili ludzie wykształceni, lecz mający życiowego pecha".
To właśnie tam 1 kwietnia 2010 r., gdy W. Brytanii odbywał się Festiwal Kultury Polskiej Polska!Year, pod częścią mostu służącą za skład nikomu niepotrzebnych rupieci, znaleziono statuę Chopina. "Wrażenie było porażające. Pomnik wyglądał okropnie, przypominał kawał bezkształtnego żeliwnego kloca" - opisał swoje wrażenie.
Dwutonowy monument pojechał do Szymanowa pod Śremem przewieziony gratisowo przez PKS. Tam odrestaurował go artysta rzeźbiarz Robert Sobociński, który wykonał również cokół.
Po powrocie do Londynu statua stanęła w pobliżu pierwotnego miejsca i w środę została odsłonięta przez syna księżnej Gloucester w obecności ambasador RP Barbary Tuge Erecińskiej oraz przedstawicieli brytyjskiego życia muzycznego i artystycznego.
Upamiętnienie Chopina pomnikiem było marzeniem pianistki - prof. Stefanii Niekrasz (1896-1973), założycielki Polskiego Towarzystwa Muzycznego na obczyźnie. Konkurs na pomnik odbył się w Polsce. Wygrał go rzeźbiarz Marian Konieczny, ale ponieważ popadł w konflikt z ówczesnym ministrem kultury i sztuki Lucjanem Motyką, do realizacji przyjęto projekt innego artysty, Bronisława Kubicy.
Odlanie pomnika władze PRL zleciły Cepelii. Ta nie mając doświadczenia, ani możliwości technicznych wykonała pomnik z jedenastu części poskręcanych żelaznymi śrubami, które po kilku latach zardzewiały. "Po to, by pomnik mógł wrócić na dawne miejsce trzeba było go nie tylko odczyścić, ale od nowa zespawać, usuwając szmelc wykonany w latach 70." - wyjaśnia Stella-Sawicki.
Podczas uroczystości dyrektor Southbank Alan Bishop przypomniał, że pomnik został podarowany Brytyjczykom dla upamiętnienia wspólnej walki z hitleryzmem i nazwał go "londyńską statuą wolności", zaś konserwatywny poseł Greg Hands wskazał, że posąg jest wyrazem niezwykle bliskich i głębokich stosunków polsko-brytyjskich, których ilustracją jest kilkanaście dziennych lotów między Polskę i W. Brytanią.
W ocenie znawców dzieło Kubicy dobrze się wkomponowuje w architekturę otoczenia Southbank, a z racji tego, że jest to architektura w stylu modernistycznego brutalizmu nadaje jej bardziej ludzki wymiar.
Ponownemu odsłonięciu Chopina w ośrodku Southbank towarzyszył recital rosyjskiego pianisty Aleksandra Ardakova w sali koncertowej im. Purcella dla ok. 400 osób. Artysta wykonał ballady, nokturny i polonezy Chopina.
Chopin ma w Londynie także trzy tablice (ang. blue plaques) upamiętniające miejsca, w których się zatrzymał, lub koncertował. W Anglii i Szkocji przebywał dwukrotnie. W bibliotece Muzeum Brytyjskiego (British Library) przechowywane są pamiątki z jego wizyt. W Szkocji odkryto ostatnio dagerotyp z wizerunkiem Chopina post mortem, obecnie znajdujący się w Polsce.
Z Londynu Andrzej Świdlicki (PAP)
asw/ ls/
