Opublikowane po 25 latach zarastania kurzem w British Library zapiski Anthony'ego Blunta, jednej z czołowych postaci sowieckiej siatki szpiegowskiej, która spenetrowała brytyjski establishment, rzucają nowe światło na tę największą w Wielkiej Brytanii szpiegowską aferę minionego stulecia.
Blunt ujawnia szczegóły przyjaźni łączącej go z innym agentem pięcioosobowej siatki Guyem Burgessem. Przedstawia swoją wersję ucieczki Burgessa i innego agenta siatki Donalda Macleana do Moskwy w 1951 r.
Szpieg niewiele nowego mówi jednak o własnej współpracy z wywiadem sowieckim, nie ujawnia swoich kontaktów i nie oskarża nikogo, kto nie byłby oskarżony już wcześniej. "Jest dla mnie nie do pomyślenia, bym miał denuncjować przyjaciół" - napisał.
Do zdrady pchnęło Blunta, członka Trinity College w Cambridge, zafascynowanie Burgessem - ekstrawaganckim homoseksualistą, poznanym na studiach w Cambridge w 1931 r. Blunt, który sam był homoseksualistą, twierdzi, że "uwiódł go jego entuzjazm do komunistycznej lewicy".
Burgess został zwerbowany wraz z Macleanem do tajnej pracy dla Kominternu (stalinowskiej Międzynarodówki Komunistycznej) przez innego absolwenta Trinity College Kima Philby'ego. Mieli polecenie spenetrowania brytyjskiego politycznego establishmentu:
"Atmosfera (polityczna - PAP) była tak intensywna, entuzjazm dla każdej działalności antyfaszystowskiej tak wielki, że popełniłem największy życiowy błąd" - wyznał w pamiętnikach Blunt.
Philby, który w czasie II wojny światowej stacjonował w Hiszpanii i zbiegł do Moskwy w 1963 r., podejrzewany był przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego o to, że mógł mieć udział w katastrofie gibraltarskiej z 4 lipca 1943 r., w której zginął premier i wódz naczelny Polskich Sił Zbrojnych gen. Władysław Sikorski.
Jako szpieg Blunt zwerbował piątego członka siatki Johna Cairncrossa i Amerykanina Michaela Straighta, który 30 lat później go wydał. W czasie II wojny światowej, jako pracownik kontrwywiadu, Blunt przekazał swoim sowieckim kontrolerom setki tajnych dokumentów.
Po wojnie Blunt wszedł do establishmentu jako doradca ds. sztuki Jerzego VI i Elżbiety II - był kustoszem królewskiej kolekcji obrazów. W roku 1956 otrzymał honorowy tytuł szlachecki. Był światowym autorytetem ds. prac Nicolasa Poussina, profesorem historii sztuki Uniwersytetu Londyńskiego, dyrektorem Instytutu Courtauld.
Zdemaskowany w 1964 r. dzięki zeznaniom Straighta dla FBI, przyznał się. MI5 (kontrwywiad) zapoznała Pałac Buckingham z jego przeszłością. Mimo to dwór królewski nie zwolnił go z posady i aż do czasu przejścia na emeryturę w 1972 r. wiódł wygodne życie luminarza.
W 1979 r. Margaret Thatcher, świeżo po objęciu urzędu premiera, pozostając w konflikcie ze służbami specjalnymi, ujawniła, że zatuszowały one szpiegowską działalność Blunta. Rewelacje wywołały skandal. Blunt stracił tytuł szlachecki, nosił się z zamiarem odebrania sobie życia. Zmarł w 1983 roku.
Blunt spisał swoją wersję wydarzeń w 1979 roku po ujawnieniu jego szpiegowskiej działalności. Trafiły one do British Library w rok po jego śmierci w 1984 roku z dyspozycją, że nie mogą być ujawnione przez 25 lat.(PAP)
asw/ keb/ kar/
