Mimo chłodnej i deszczowej pogody w przededniu Wszystkich Świętych na polskich cmentarzach w Wielkiej Brytanii odbywa się akcja porządkowania grobów, w której uczestniczą harcerze i wolontariusze.
Na londyńskim cmentarzu Gunnersbury polskie groby porządkowało i zapaliło znicze stowarzyszenie Poland Street zrzeszające głównie młodych imigrantów. Biało-czerwone znicze ufundował Wydział Konsularny Ambasady RP w Londynie.
W Gunnersbury, a także na innym londyńskim cmentarzu Putney Vale, porządkują groby harcerki z 10. drużyny im. Krystyny Krahelskiej i harcerze z 34. drużyny im. Andrzeja Małkowskiego.
Organizacja Poland Bridge z Bristolu w południowo-zachodniej Anglii zorganizowała porządkowanie polskich grobów w katolickiej części cmentarza Arnos Vale. Większość tamtejszych polskich grobów pochodzi z lat 60. i 70. i są zaniedbane.
Mimo że kościół katolicki w Anglii i Walii nie obchodzi Dnia Wszystkich Świętych ani nie praktykuje specjalnego wspominania zmarłych w Zaduszki, w polskich parafiach odprawiane będą specjalne msze święte za dusze zmarłych. Niektóre parafie organizują też procesje na cmentarzach, na których znajdują się groby Polaków.
Najważniejszymi polskimi cmentarzami wojskowymi w Wielkiej Brytanii są: Newark w Anglii, Wrexham w Walii oraz Wellshill w Szkocji. Newark to największa nekropolia polskich lotników. Spoczywa tu około 300 pilotów, weteranów polskich sił powietrznych i 57 spadochroniarzy 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, a także żołnierze innych formacji.
Są tam też groby trzech prezydentów RP na uchodźstwie - Władysława Raczkiewicza, Augusta Zaleskiego i Stanisława Ostrowskiego. Do roku 1993 pochowany był tam premier i wódz naczelny polskich sił zbrojnych gen. Władysław Sikorski, który obecnie spoczywa na Wawelu.
Cmentarz Gunnersbury w Londynie stał się miejscem spoczynku dla około 1,6 tys. Polaków, w tym prezydenta RP na uchodźstwie Kazimierza Sabbata i dowódcy Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera. W ubiegłym roku złożono tu prochy Andrzeja Pomiana, zmarłego w Waszyngtonie wybitnego działacza emigracyjnego, historyka i dziennikarza, współpracownika Radia Wolna Europa, w czasie II wojny światowej działacza Biura Informacji i Propagandy AK i delegata rządu RP w Londynie.
Na cmentarzu Gunnersbury znajduje się też obelisk katyński wzniesiony w 1976 r. staraniem emigracji żołnierskiej ze społecznej zbiórki pieniędzy. Pomnik katyński znajduje się też w Manchesterze, wiele polskich kościołów ma katyńskie tablice, a w kościele pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli znajduje się obraz Matki Boskiej Kozielskiej.
Po wojnie Polaków chowano głównie na londyńskim cmentarzu Old Brompton. Tam spoczęli m. in. premier rządu RP Tomasz Arciszewski, któremu alianci po układach jałtańskich cofnęli uznanie, dowódca 5. kresowej dywizji spod Monte Cassino gen. Nikodem Sulik i gen. Janusz Głuchowski - legionista 1. Pułku Legionów Polskich, w wojnie polsko-bolszewickiej dowódca 1. Brygady Kawalerii.
W miarę osiedlania się Polaków w zachodnim Londynie na znaczeniu zyskiwał cmentarz Gunnersbury. Old Brompton jest obecnie w likwidacji.
Na londyńskim cmentarzu Kensal Green spoczywa polski podróżnik i geolog Paweł Edmund Strzelecki, zdobywca najwyższego szczytu Australii (Góry Kościuszki). W kwaterze polskiej nazwanej Wzgórzem Orła Białego na cmentarzu w Highgate mieszczą się groby członka Towarzystwa Patriotycznego i uczestnika powstania listopadowego Stanisława Worcella oraz znakomitego rysownika Feliksa Topolskiego.
Emigranci zarobkowi, którzy przybyli do Wielkiej Brytanii na przełomie XIX i XX, wieku spoczęli na cmentarzu św. Patryka. Na rzymsko-katolickim cmentarzu św. Marii znajdują się mogiły dwojga asów brytyjskiego wywiadu - Krystyny Skarbek i Andrzeja Kowerskiego. (PAP)
asw/ mw/ ura/
