W ambasadzie RP w Londynie uroczyście otwarto we wtorek wieczorem wystawę upamiętniającą ppłk. Maksymiliana Ciężkiego (1898-1951), specjalistę od szyfrów i łączności radiowej, jednego z najwybitniejszych polskich kryptologów.
W latach 30. XX w. był on dowódcą niemieckiej sekcji w biurze szyfrów Sztabu Głównego Wojska Polskiego (wywiad wojskowy), pracującej nad złamaniem szyfrów Enigmy. Do 1929 r. wraz z dwoma współpracownikami sam usiłował je złamać. Był zastępcą szefa biura szyfrów majora (później ppłk.) Gwido Langera. Nadzorował stacje nasłuchów w Starogardzie, w Poznaniu i w Krzesławicach.
Wcześniej Ciężki walczył w Powstaniu Wielkopolskim i służył w armii niemieckiej na froncie francuskim oraz szkolił się w szkole łączności. W młodości działał też w harcerstwie.
Był wykładowcą na tajnych kursach, na których kształcili się wybitni matematycy z Poznania: Marian Rejewski, który "rozgryzł" Enigmę w 1932 r. oraz Henryk Zygalski i Jerzy Różycki, którzy odkrycie Rejewskiego zastosowali praktycznie.
Od 1932 r. aż do lata 1939 r. Sztab Główny i MSZ otrzymywały ważne informacje o niemieckich siłach zbrojnych i ich planach, bez ujawnienia Enigmy jako źródła. Niektóre informacje bez ujawnienia źródła przekazywano też wywiadom brytyjskiemu i francuskiemu.
Na krótko przed wybuchem wojny Niemcy skomplikowali technikę szyfrowania, a Ciężki i Langer z braku możliwości dalszych prac przekazali wyniki swych prac wywiadowi brytyjskiemu na tajnym spotkaniu w Pyrach pod Warszawą.
Po wybuchu wojny Ciężki przedostał się do południowej Francji, gdzie zamierzał kontynuować prace nad niemieckimi szyframi i łącznością radiową. W 1943 r. wraz z Gwido Langerem i innymi pracownikami biura szyfrów Sztabu Głównego WP został wydany Niemcom przez francuskiego przewodnika przy próbie przekroczenia granicy francusko-hiszpańskiej.
Przesłuchiwany przez Niemców zdołał wyrobić w nich przekonanie, iż Enigma jest bezpieczna, a jej najnowsza wersja niemożliwa do złamania. W tym czasie Brytyjczycy w tajnym ośrodku w Bletchley Park odczytywali niemal wszystkie szyfry marynarki i armii lądowej i utrzymanie Niemców w nieświadomości było sprawą zasadniczej wagi.
Resztę wojny Ciężki spędził w obozie koncentracyjnym. Po wojnie trafił do Anglii, gdzie zmarł w 1951 r. W 2008 r. jego prochy przewieziono do rodzinnych Szamotuł, a z okazji święta 3 maja 2009 r. prezydent Lech Kaczyński nadał mu pośmiertnie Krzyż Komandorski z Gwiazdą Odrodzenia Polski.
Wystawę składającą się ze zdjęć rodzinnych i dokumentów na planszach z objaśnieniami po angielsku przywiózł z Polski przewodniczący sejmiku wielkopolskiego Lech Dymarski. Dorobek ppłk. Ciężkiego przedstawił historyk Marek Grajek, autor książki o Enigmie ("Enigma: Bliżej Prawdy").
W wystawie wykorzystano reprodukcje dokumentów i osobistych zapisków ppłk. Ciężkiego zdeponowane w Instytucie Józefa Piłsudskiego w Londynie.
Przed otwarciem wystawy, z okazji 70. rocznicy wybuchu IIWŚ przed pomnikiem gen. Władysława Sikorskiego w Londynie złożono wieńce, odśpiewano hymn i odprawiono modlitwę za poległych. (PAP)
asw/ zab/
