Wraz z zaostrzaniem kryteriów bankowych, dotyczących udzielania kredytów, w ciągu ostatnich pięciu lat w Chinach gwałtownie wzrosło finansowanie prywatnych przedsiębiorstw przez różne instytucje parabankowe, czyli tzw. szarą strefą bankową.
Rządowe instytucje finansowe uznały sytuację za niebezpieczną ze względu na rosnącą skalę kredytów oraz nieprzejrzystość systemów działających w szarej strefie i zapowiadają wprowadzenie narzędzi kontrolnych według wytycznych Chińskiej Komisji Kontroli Bankowej (CKKB).
Według danych CKKB, wartość zaciągniętych kredytów w szarej strefie na koniec 2012 wyniosła 7,61 bln juanów (1,2 bln dolarów). Jest to ogromny wzrost w porównaniu z kwotą 500 mld juanów, na którą zadłużeni byli prywatni inwestorzy w 2007.
Z danych firmy konsultingowej Wind Information wynika, że aktywa instytucji finansowych, zajmujących się udzielaniem kredytów wzrosły z poziomu 1 bln juanów w 2007 r. do 7 bln w końcu 2012.
Szara strefa bankowa znacznie się rozwinęła po kilkukrotnych zmianach przez CKKB kryteriów warunkujących otrzymanie kredytu, co nastąpiło po fali "złych" kredytów, które stały się dużym problemem w połowie ubiegłej dekady. Obecnie kryteria te są bardzo zawyżone i spełniają je w większości tylko duże przedsiębiorstwa. Mniejsi prywatni inwestorzy zmuszeni są do korzystania z łatwo dostępnych, ale bardzo drogich kredytów z szarej strefy.
W wyniku ograniczeń kredytowych, w grudniu 2012 r. zanotowany najniższy w historii wskaźnik finansowania inwestycji przez oficjalny sektor bankowy, spadł on do 55 proc., podczas gdy przed 10 laty wynosił 90 proc.
Ba Shusong, dyrektor Instytutu Badania Finansów przy Radzie Państwa powiedział ogólnokrajowemu dziennikowi Zhongguo Ruibao, że w rzeczywistości szara strefa przejęła finansowanie gospodarki w Chinach.
Szara strefa jest jednak obarczona wielkim ryzykiem finansowym i w najbliższym czasie państwowe instytucje kontroli finansowej zajmą się sprawdzeniem prawidłowości jej działania, dodał Ba.
Parabanki oferują wyższe zyski w oparciu o wysokie wskaźniki operacyjne, co zawdzięczają te instytucje wysokim odsetkom od kredytów i niższym kosztom działania, choćby z tego tytułu, że nie muszą płacić składek do funduszu rezerw celowych, tworzonego przez bank centralny.
W październiku 2012 prezes Banku Chińskiego (Bank of China), Xiao Gang, oświadczył, że szara strefa bankowe umożliwia wysokie zyski, które jednak obarczone są dużym ryzykiem i w miarę powiększania się liczby niespłacanych kredytów inwestorzy zaczynają tracić zaufanie do wszystkich instytucji finansowych.
Jeżeli więcej kredytów będzie udzielanych na niejasnych zasadach przez szarą strefę, powstaną problemy, które przeniosą się również na oficjalny system bankowy i może stać się to przyczyną kryzysu finansów, podobnie jak to miało miejsce w USA w 2008 r. W takiej sytuacji zawsze może wystąpić problem utraty płynności bieżącej banków, dodał Xiao.
Stwierdził on również, że szczególnie w Chinach obserwuje się niedopasowanie klienta do produktu finansowego. Inwestycje w szarej strefie przynoszą bardzo wysoki zysk, ale obciążone są bardzo wysokim ryzykiem - przeznaczone są zatem dla inwestorów bogatych, mogących zrekompensować sobie z innych źródeł ewentualną niewypłacalność dłużnika. W Chinach inwestorami są natomiast stosunkowo biedni ludzie, jak na przykład renciści, którzy nie rozumieją specyfiki tych produktów finansowych i nie powinni brać się za ryzykowne przedsięwzięcia.
W opinii CKKB, szara strefa bankowa ma pozytywne działanie na gospodarkę, ale musi być kontrolowana i przejrzysta. W tym celu w najbliższym czasie wprowadzony będzie regulamin, który zobowiąże instytucje parabankowe do składania regularnych sprawozdań ze wszystkich operacji finansowych, wprowadzenia pełnej informacji o sprzedawanych produktach, włącznie z określeniem stopnia ryzyka dla potencjalnych inwestorów.
Z Pekinu Jacek Wan (PAP)
jwn/ mki/
