W katolickiej Chorwacji dzień Wszystkich Świętych (blagdan Svih Svetih) jest wolny od pracy. Cmentarze pełne są ludzi, którzy na grobach bliskich zapalają znicze i kładą kwiaty. Przy bramach unosi się zapach popularnych o tej porze roku pieczonych kasztanów.
Niegdyś dzień Wszystkich Świętych zwano w niektórych regionach Chorwacji pierwszym Bożym Narodzeniem (prvi Bożić). Do tego dnia specjalnie się przygotowywano, sprzątając gospodarstwa, przyrządzając potrawy i śpiewając okolicznościowe pieśni.
Niemniej przetrwały też elementy tradycji pogańskiej (najprawdopodobniej celtyckiej) - wieczorem na stołach pozostawiano domowe wino i rakiję (wódkę owocową) dla zmarłych.
Najważniejsze uroczystości w dniu Wszystkich Świętych odbywają się na głównym cmentarzu miejskim w Zagrzebiu - Mirogoju - z udziałem prymasa Chorwacji, kardynała Josipa Bozanicia.
Mirogoj, powstały w drugiej połowie XIX w., jest jedną z najpiękniejszych nekropolii w Europie. Spoczywają tu wyznawcy różnych religii, co w czasie jego powstania było ewenementem na skalę światową. W pięknie zdobionych arkadach znajdują się grobowce najznamienitszych osobistości życia publicznego w Chorwacji.
Wśród nich jest grób Sandora Ungara - pierwszego konsula RP w Zagrzebiu, zmarłego w 1920 r. Co roku przedstawiciele ambasady polskiej oraz Polskiego Towarzystwa Kulturalnego im. Mikołaja Kopernika składają wieńce na jego mogile.
Tuż obok znajduje się grób Stjepana Radicia, wybitnego chorwackiego polityka chłopskiego z okresu międzywojnia.
Najwięcej zniczy pali się na grobie Franja Tudjmana, pierwszego prezydenta Chorwacji w latach 90. Choć jego osoba budzi do dziś wiele kontrowersji, dla większości Chorwatów był niekwestionowanym bohaterem narodowym, twórcą niepodległości. Jego grób znajduje się tuż za kaplicą cmentarną, położoną w centralnym punkcie nekropolii.
Zagrzebianie pielęgnują pamięć nie tylko o politykach. Jednym z najczęściej odwiedzanych jest grób słynnego koszykarza Drażena Petrovicia, gwiazdy NBA, zmarłego w 1993 r. w wypadku samochodowym.
Dzień Wszystkich Świętych jest również okazją do wspominania 21 tys. ofiar wojny, rozgrywającej się w Chorwacji w latach 1991-95. Jednym z miast, które ucierpiało najbardziej był Vukovar. 1 listopada na tamtejszym cmentarzu zapłoną świece przed 938 białymi, kamiennymi krzyżami, symbolizującymi vukovarskie ofiary.
Obecnie święto komercjalizuje się jak w całym świecie zachodnim. Na sklepowych półkach królują gadżety związane z Halloween, zwanym tutaj nocą czarownic (noć vijesztica). Centra handlowe prześcigają się w ofertach, proponując rozmaite rozrywki, od koncertów po bale przebierańców. Najmłodsi, zwyczajem zapożyczonym z tradycji amerykańskiej, chodzą po domach prosząc o słodycze.
Z Zagrzebia Ewelina Szeratics (PAP)
ews/ kar/
