# dochodzą wypowiedzi Komorowskiego i Lammerta #
11.12. Aleksandrów Kujawski (PAP) - Monument upamiętniający wkład Polski w przemiany 1989 r., upadek muru berlińskiego oraz Mszę Pojednania, w której 12 listopada 1989 r. wzięli udział Tadeusz Mazowiecki i Helmut Kohl - odsłonili w piątek w Krzyżowej (Dolnośląskie) marszałek Sejmu Bronisław Komorowski i przewodniczący niemieckiego Bundestagu Norbert Lammert.
Odsłonięcie pomnika było zwieńczeniem polsko-niemieckich parlamentarnych obchodów 20. rocznicy pokojowej rewolucji w Europie Środkowej i Wschodniej. W ramach tych obchodów m.in. 17 czerwca 2009 r. odsłonięto przy wejściu do siedziby niemieckiego parlamentu pomnik - fragment muru ze Stoczni Gdańskiej, przypominający o polskim wkładzie w demokratyczne przemiany w Europie.
Marszałek Komorowski podkreślił, że Krzyżowa jest miejsce szczególnym w tradycji demokracji niemieckiej, a także z punktu widzenia relacji polsko-niemieckich i polsko-niemieckiego pojednania. "Sprawdziły się marzenia o pojednaniu polsko-niemieckim, o demokracji niemieckiej, które mają swoje korzenie w Krzyżowej, spełniły się marzenia o runięciu murów pomiędzy naszymi narodami" - powiedział Komorowski.
Jednocześnie podziękował stronie niemieckiej, że w Berlinie stanął "fragment muru Stoczni Gdańskiej, który przypomina o roli polskiej Solidarności w obaleniu muru berlińskiego i o budowie wspólnej europejskiej wolności".
Przewodniczący niemieckiego Bundestagu, przypomniał, że II wojna światowa rozpoczęła się od napaści Niemiec na Polskę. "Żaden inny kraj nie poniósł więcej cierpień niż Polska. Koniec tej wojny oznaczał podział Europy i podział Niemiec" - mówił Lammert.
Podkreślił również wkład Polski w przemiany demokratyczne w Europie Środkowej i Wschodniej. "Dlatego, aby to upamiętnić postanowiliśmy umieścić kawałek muru ze Stoczni Gdańskiej niedaleko siedziby niemieckiego parlamentu" - mówił Lammert. To, że w Krzyżowej postawiono fragment muru berlińskiego jest "najpiękniejszym możliwym zakończeniem jubileuszy 2009 r.".
W Krzyżowej, przy fragmencie muru berlińskiego, ustawiono tablicę informującą o Mszy Pojednania, podczas której 20 lat temu premier Polski i kanclerz RFN przekazali sobie znak pokoju. "Wydarzenie to stało się symbolem przełomu w stosunkach polsko-niemieckich" - napisano na tablicy.
Napis głosi również, że "przezwyciężenie powojennego podziału Europy, którego symbolem był mur berliński, otworzyło nowy rozdział w dziejach dialogu i współpracy obu narodów". Na fragmencie muru widnieje graffiti autorstwa Heliko Burkhardta.
Pomnik stanął na terenie neobarokowego zespołu pałacowego, który od 1867 r. należał do rodziny von Moltke. W czasie II wojny światowej pałac był miejscem tajnych spotkań niemieckiej antynazistowskiej grupy "Kręgu z Krzyżowej", założonej. m.in. przez właściciela - hrabiego Helmuth James von Moltke. W wyniku zdemaskowania organizacji po nieudanym zamachu na Hitlera w Wilczym Szańcu, jej członkowie wraz z właścicielem pałacu hrabią Moltke, zostali straceni.
Na terenie kompleksu pałacowego 20 lat temu odbyła się historyczna Msza Pojednania, której przewodniczył arcybiskup Alfons Nossol. Obecnie znajduje się tam Fundacja "Krzyżowa" dla Porozumienia Europejskiego.
Po zakończeniu piątkowych uroczystości odbędzie się w Krzyżowej dyskusja młodzieży z marszałkiem Komorowskim oraz przewodniczącym Bundestagu Lammertem na temat roli Polski i Niemiec w Europie.(PAP)
pdo/ la/ jbr/
