W środę Sąd Apelacyjny w Warszawie zbada umorzenie przez sąd I instancji sprawy gen. Czesława Kiszczaka, oskarżonego o przyczynienie się do śmierci 9 górników kopalni "Wujek" w 1981 r. Prokuratura i oskarżyciele posiłkowi chcą uchylenia umorzenia i ponownego procesu b. szefa MSW z lat 80.
SA zajmie się apelacjami katowickiej prokuratury i oskarżycieli posiłkowych (czyli górników z "Wujka") od umorzenia sprawy przez Sąd Okręgowy w Warszawie. W lipcu 2008 r. uznał on, że karalność nieumyślnego - jak przyjęto - czynu Kiszczaka przedawniła się w 1986 r., wobec czego sprawę umorzono.
Apelacji nie składała obrona, bo Kiszczak "nie chce już spotykać się w sądzie"; skarży się też na złe zdrowie.
Według aktu oskarżenia, 83-letni Kiszczak umyślnie sprowadził "powszechne niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia ludzi", wysyłając 13 grudnia 1981 r. szyfrogram do jednostek milicji, mających m.in. pacyfikować zakłady strajkujące po wprowadzeniu stanu wojennego. Zdaniem prokuratury bez podstawy prawnej Kiszczak przekazał w nim dowódcom "oddziałów zwartych" MO swe uprawnienia do wydania rozkazu użycia broni przez te oddziały, co było podstawą działań plutonu specjalnego ZOMO, który 15 i 16 grudnia strzelał w kopalniach "Manifest Lipcowy" i "Wujek". Kiszczakowi grozi do 10 lat więzienia.
Sąd uznał, że Kiszczak - zobowiązany jako szef MSW do określenia zasad użycia broni przez oddziały MO - nie wypełnił tego obowiązku, poprzestając na wydaniu szyfrogramu, przez co nieumyślnie sprowadził niebezpieczeństwo powszechne dla życia i zdrowia górników.
Według sądu szyfrogram miał podstawę prawną i nie był rozkazem, lecz tylko powieleniem dekretu o stanie wojennym, choć Kiszczak samodzielnie dopisał, że strzelanie jest możliwe jedynie wobec zagrożenia życia milicjantów. Sąd zwrócił uwagę, że Kiszczak zabronił użycia broni w "Wujku", gdy zwracał się o to do niego szef katowickiej milicji płk Jerzy Gruba - mimo to ZOMO strzelało. "Nie da się wykluczyć, że gdyby oskarżony wprowadził szczegółowe zasady i tryb użycia broni przez oddziały zwarte, tragedii tej dałoby się uniknąć, a więc zaniechanie oskarżonego miało wpływ na powstanie sytuacji powszechnego zagrożenia" - argumentował sędzia Ireneusz Szulewicz.
Był to już trzeci wyrok sądu I instancji w trwającym od 1994 r. procesie Kiszczaka. W 1996 r. uniewinniono go, a w 2004 r. skazano na dwa lata więzienia w zawieszeniu. Oba wyroki uchylał potem Sąd Apelacyjny w Warszawie.
Sprawę Kiszczaka wyłączono w 1993 r., z powodu jego złego zdrowia, z katowickiego procesu zomowców spod "Wujka", w którym zapadł już prawomocny wyrok skazujący. W czerwcu 2008 r. katowicki sąd apelacyjny złagodził wyrok b. dowódcy plutonu specjalnego ZOMO Romualdowi Cieślakowi - z 11 do 6 lat więzienia. 13 jego podwładnych dostało zaś wyroki od 3,5 do 4 lat - wyższe niż w sądzie I instancji.
W apelacji prokurator zarzucił sądowi I instancji błąd w ustaleniach faktycznych co do tego, że Kiszczak działał nieumyślnie. Oskarżenie wytknęło też sądowi, że w sentencji wyroku nie wskazał kwalifikacji prawnej czynu przypisanego Kiszczakowi, co "uniemożliwia kontrolę zasadności umorzenia postępowania wobec przedawnienia karalności tego czynu". Ten sam zarzut stawia apelacja pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych.
W SO prokurator żądał dla Kiszczaka kary 4 lat więzienia w zawieszeniu, zmniejszonej na mocy amnestii z 1989 r. o połowę. Kary "adekwatnej do winy" domagali się pełnomocnicy górników. Podsądny i jego obrońca wnosili o uniewinnienie.
Górnicy przyjęli wyrok z oburzeniem. Przywódca strajku w kopalni "Wujek" Stanisław Płatek nazwał wyrok "piłatowym" i "nijakim". Wyraził zdziwienie, że milicjanci z "Wujka" są już prawomocnie skazani, a przełożeni nie ponoszą kary. Mec. Maciej Bednarkiewicz, pełnomocnik oskarżycieli, zapowiadał apelację, bo "całkowicie nie zgadza się" z sądem, aby Kiszczak popełnił czyn nieumyślnie i by nie była to zbrodnia komunistyczna.
Sam Kiszczak mówił, że nie było dowodów jego winy. Dodawał, że "ogromnie ubolewa nad tym, co się stało w kopalni +Wujek+; robiliśmy wszystko, aby stan wojenny obył się bez ofiar".
W Sądzie Okręgowym w Warszawie trwają trzy inne procesy Kiszczaka za jego działalność jako szefa MSW.
Jako jeden z autorów stanu wojennego, jest współoskarżony przez pion śledczy IPN o udział w "związku przestępczym o charakterze zbrojnym, mającym na celu popełnianie przestępstw" - grozi mu do 8 lat więzienia. Dopiero w styczniu br. stawił się on na tym zaczętym we wrześniu 2008 r. procesie. Nie przychodził, uskarżając się na złe zdrowie, ale nieobecność sąd uznawał za nieusprawiedliwioną i prowadził proces bez niego. Ostatnio lekarze uznali, że choć zdrowie Kiszczaka pogorszyło się, to może brać udział w rozprawach, ale tylko dwie godziny dziennie, i powinien zeznawać na siedząco. Ma zacząć w kwietniu.
Ponadto Kiszczak ma dwa procesy za bezprawne zwolnienia ze służby w latach 80. oficera SB z Koszalina, który posłał córkę do pierwszej komunii oraz milicjanta z "drogówki", który zawarł ślub kościelny. Kiszczakowi - który nie przyznaje się do winy - grozi za to do trzech lat więzienia.
Od 1945 r. Kiszczak był funkcjonariuszem Informacji Wojskowej, a od 1957 r. - Wojskowej Służby Wewnętrznej. W 1972 został szefem wywiadu wojskowego. Od 1979 r. - szef kontrwywiadu WSW. W 1981 r. został szefem MSW jako bliski współpracownik gen. Wojciecha Jaruzelskiego. Członek WRON. Był w Biurze Politycznym KC PZPR w latach 1986-90. Uczestnik rozmów w Magdalence i prac Okrągłego Stołu w 1989 r. Desygnowany na premiera w lipcu 1989 r.; nie zdołał utworzyć rządu. W rządzie Tadeusza Mazowieckiego miał funkcję wicepremiera. W lipcu 1990 r. wycofał się z polityki, przekazując resort Krzysztofowi Kozłowskiemu.(PAP)
sta/ wkr/ gma/
