Niemal dwukrotnie wzrosła liczba sporów sądowych dotyczących pomocy publicznej w UE. Z powodu niejasnych przepisów firmy mają jednak trudności z dochodzeniem swoich racji - wynika z raportu kancelarii Lovells, przygotowanego na zlecenie Komisji Europejskiej.
Od 2006 r. do połowy roku 2009 sądy krajowe rozpatrywały 305 tego typu spraw - niemal tyle samo, co w ciągu wcześniejszych siedmiu lat. Beneficjenci pomocy domagali się m.in. wypłaty przyrzeczonych dotacji, organy udzielające pomocy - np. zwrotu nielegalnie otrzymanych subwencji, a firmy konkurencyjne - odszkodowań od państw np. za spadek przychodów wywołany udzieleniem pomocy ich rywalom.
Raport wskazuje, że o 45 proc. wzrosła liczba pozwów kierowanych przez firmy, które korzystały bądź chcą skorzystać z pomocy oraz ich konkurentów (tzw. private enforcement). W połowie roku 2009 r. było ich 58, podczas gdy we wcześniejszych siedmiu latach - 86.
Z analizy wynika, że dochodzenie roszczeń związanych z regułami pomocy publicznej jest ciągle trudne. Główną przeszkodą w prowadzeniu postępowań dotyczących pomocy publicznej był brak jasnej podstawy prawnej w prawie krajowym. Ponadto firma powinna udowodnić związek między naruszeniem prawa unijnego (polegającym na udzieleniu nielegalnego wsparcia) a poniesioną stratą oraz wykazać, w jaki sposób jej przychody wzrosłyby, gdyby konkurentowi nie udzielono pomocy publicznej.
Zdaniem Szefa Praktyki Prawa Konkurencji w kancelarii Lovells w Warszawie, mec. Roberta Gago, w Polsce większość spraw związanych z pomocą publiczną dotyczyła sporów między beneficjentami a organami udzielającymi. "Z reguły przedsiębiorcy składali pozwy o wypłatę obiecanych dotacji, mimo iż nie spełniali wymogów formalnych danego programu. Z kolei organy występowały przeciwko beneficjentom o zwrot dotacji wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem" - informuje mec. Gago.
Według niego podstawowym problemem, z którym borykają się firmy angażujące się w spory sądowe dotyczące pomocy publicznej, jest brak świadomości przysługujących im praw. "Na kilkanaście przeanalizowanych przez nas polskich spraw nie było żadnej, w której to konkurent występowałby przeciwko nielegalnej pomocy udzielonej innej firmie lub żądałby odszkodowania z tytułu utraconych przychodów. A przecież subwencje udzielane wybiórczo jednej z firm, przyznając jej szczególne preferencje, zniekształcają konkurencję na rynku" - uważa prawnik.
Jego zdaniem konkurenci są najlepszymi strażnikami reguł pomocy publicznej, a państwo powinno im ułatwić to zadanie. Dodał, że Ministerstwo Sprawiedliwości mogłoby wprowadzić np. system identyfikacji i publikacji wszystkich orzeczeń wydawanych przez sądy dotyczących pomocy publicznej; a UOKiK mógłby przygotować odpowiednie wyjaśnienia dla przedsiębiorców w tym zakresie.
Według prawnika wskazane byłoby wprowadzenie obowiązku podawania do publicznej wiadomości wykazu beneficjentów i danych na temat wysokości wsparcia. Obowiązek ten powinien dotyczyć decyzji, które nie podlegają obowiązkowej notyfikacji do Komisji Europejskiej, ponieważ te publikowane są na stronach KE. "Dopiero wtedy konkurenci będą mieli szansę dowiedzieć się o niezgodnym z prawem wsparciu udzielonemu innemu graczowi rynkowemu" - podsumował Gago. (PAP)
mmu/ bos/ gma/
