Nowy prezydent Węgier Pal Schmitt, dyplomata i dwukrotny mistrz olimpijski w szermierce, podczas piątkowej inauguracji w Budapeszcie zaakcentował znaczenie obecnej i przyszłej konstytucji w sprawowaniu tego urzędu.
"Ramy sprawowania urzędu prezydenckiego wyznacza tekst konstytucji, określa bowiem, co jest najważniejsze: wyrażanie jedności narodowej i ochrona porządku demokratycznego" - powiedział Schmitt, któremu dzień wcześniej przekazał urząd ustępujący prezydent Laszlo Solyom.
Słowa nowego szefa państwa węgierskiego cytuje portal internetowy inforadio.hu.
Jak zaznaczył Schmitt, prezydent musi "na podstawie obecnej i powstającej konstytucji odgrywać rolę równoważącą między partiami parlamentarnymi i różnymi grupami węgierskiego społeczeństwa". Zapewnił, że dołoży wszelkich starań, "by kraj miał konstytucję i prawa oparte na jak najszerszym porozumieniu narodowym".
Nawiązał w ten sposób do planów opracowania przez centroprawicową partię rządzącą Fidesz nowej konstytucji. Fidesz w kwietniowych wyborach parlamentarnych zdobył ponad dwie trzecie miejsc w parlamencie, co umożliwia mu zmianę ustawy zasadniczej. Na początku sierpnia poseł Fideszu Gyoergy Schoepflin zapowiedział, że projekt nowej konstytucji ma być gotowy do marca 2011 roku. Ma on m.in. ograniczać możliwość organizowania referendów.
Schmitt jest członkiem Fideszu w odróżnieniu od swego poprzednika Solyoma, którego kandydatura pięć lat temu także została zgłoszona przez opozycyjny wówczas Fidesz, ale który był kandydatem niezależnym.
Jeszcze przed objęciem funkcji Schmitt obiecywał, że nie będzie przeszkodą w realizacji rządowego programu. Zapowiadał m.in, że skoncentruje się na tworzeniu nowych miejsc pracy stymulowaniu gospodarki, bezpieczeństwie energetycznym oraz wspieraniu Węgrów mieszkających w krajach ościennych.
Właśnie ten ostatni aspekt reprezentacyjnych obowiązków prezydenta był źródłem poważnych zatargów dyplomatycznych ze Słowacją podczas kadencji Solyoma.
Na początku lipca Węgry zwróciły się do Trybunału Sprawiedliwości UE w związku z odmówieniem przez Słowację wjazdu na jej terytorium Solyoma 21 sierpnia 2009 roku. Węgierski prezydent chciał w ramach prywatnej wizyty uczestniczyć w uroczystości odsłonięcia pomnika pierwszego węgierskiego króla, Stefana I Świętego, w mieście Komarno. Państwowe święto ku jego czci obchodzone jest na Węgrzech 20 sierpnia, natomiast wizyta w Komarnie dzień później zbiegłaby się z 41. rocznicą inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968 roku - w czym uczestniczyły również wojska węgierskie.
W marcu natomiast premier Słowacji Robert Fico oskarżył Solyoma, że chce rozbić Słowację, występując z postulatem, by tamtejsi Węgrzy uczyli się w szkole słowackiego wyłącznie jako języka obcego.
Prezydenta, który pełni głównie funkcje reprezentacyjne, wybiera na Węgrzech parlament. Szef państwa ma prawo m.in. odesłać ustawę do ponownego przeanalizowania przez parlament, a także wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego o opinię na jej temat, ale jeśli posłowie będą przy niej obstawać, musi ją podpisać.
Prezydent mianuje także niektórych kluczowych urzędników, w tym prezesa Narodowego Banku Węgier, który jednakże jest nominowany przez premiera, a także członków Rady Monetarnej (odpowiednik polskiej Rady Polityki Pieniężnej), sędziów i ambasadorów.
68-letni obecnie Schmitt w 1968 i 1972 roku zdobył drużynowo złoty medal w szpadzie na igrzyskach olimpijskich. W latach 1983-1989 był sekretarzem generalnym Węgierskiego Komitetu Olimpijskiego, a od 1989 do 2010 roku jego prezesem. Należy też do Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego.
Od 1993 do 1997 roku Schmitt był ambasadorem w Madrycie, a w latach 1998-2002 w Bernie. W latach 2004-2010 zasiadał w Parlamencie Europejskim. W maju bieżącego roku został wybrany na przewodniczącego parlamentu Węgier, a 29 czerwca na prezydenta kraju.
Portal inforadio.hu poinformował już, że Schmitt po objęciu stanowiska zamierza zwolnić 90 proc. spośród 50 pracowników Kancelarii Prezydenta. Większość już otrzymała wymówienia. (PAP)
mw/ ap/
int.
