Wielki Czwartek to w kalendarzu katolickim święto ruchome, ustanowione na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy. Przypada w Wielkim Tygodniu - na trzy dni przed Wielkanocą.
W tym dniu Kościół katolicki wspomina i czci tajemnicę Eucharystii - Chrystusa, który pozostał z wiernymi pod postacią chleba i wina, oraz tajemnice mszy św. i kapłaństwa.
W wielkoczwartkowe przedpołudnie we wszystkich kościołach katedralnych odprawiana jest tzw. msza krzyżma (olej poświęcony podczas tej mszy świętej nazywa się w języku łacińskim chrisma). Liturgii tej przewodniczy biskup, a wraz z nim koncelebrują księża, reprezentujący całą diecezję. Odnawiają oni podczas tej mszy swe przyrzeczenia złożone w czasie święceń kapłańskich.
W czasie mszy poświęcone zostają także oleje, potrzebne do udzielania sakramentów świętych oraz do konsekracji kościołów lub naczyń liturgicznych. W pozostałych świątyniach odprawia się w Wielki Czwartek tylko jedną - wieczorną mszę z udziałem wszystkich miejscowych kapłanów. Jest to tzw. msza Wieczerzy Pańskiej, która rozpoczyna przeżycia Triduum Paschalnego.
Podczas mszy Wieczerzy Pańskiej liturgia słowa przypomina przekazane Mojżeszowi Boże zalecenia, dotyczące przygotowania pierwszej uczty paschalnej, spożywanej jeszcze w niewoli egipskiej oraz nakaz corocznych obchodów święta. Drugie czytanie, zaczerpnięte z Pierwszego Listu do Koryntian, zawiera świadectwo św. Pawła o ustanowieniu sakramentu Eucharystii w czasie Ostatniej Wieczerzy. O wydarzeniach, które dokonały się w Wieczerniku, opowiada fragment Ewangelii według św. Jana, opisujący Chrystusowy akt pokornej miłości, wyrażający się umyciem nóg dwunastu apostołom. Swą posługę Jezus skomentował słowami: "Dałem wam bowiem przykład, abyście i wy tak czynili, jak Ja wam uczyniłem".
Bezpośrednio po wielkoczwartkowej liturgii słowa następuje obrzęd obmycia nóg dwunastu chłopcom lub dojrzałym mężczyznom. Odziany na biało kapłan polewa wodą ich stopy i ociera je ręcznikiem, a następnie całuje. Gest ten nie jest tylko naśladowaniem wzoru Chrystusa, ale symbolizuje też włączenie się w Bożą miłość.
Liturgia eucharystyczna Wielkiego Czwartku upamiętnia moment ustanowienia Najświętszego Sakramentu Ś przeistoczenia chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa. Ewangelia według św. Łukasza tak opisuje owo wydarzenie: "Następnie wziął chleb, odmówiwszy dziękczynienie połamał go i podał mówiąc: +To jest Ciało moje, które za was będzie wydane+: to czyńcie na moją pamiątkę!" Tak samo i kielich po wieczerzy, mówiąc: +Ten kielich to Nowe Przymierze we Krwi mojej, która za was będzie wylana+".
Prawo składania ofiary w imieniu społeczności wiernych Jezus przekazał apostołom i ich następcom, ustanawiając w ten sposób sakrament kapłaństwa.
Po uroczystej komunii świętej wiernych Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do specjalnie przygotowanej Kaplicy Adoracji. Obrzęd ten, zrytualizowany w XII wieku, zapowiada przeżycia, związane bezpośrednio z misterium Męki Pańskiej. Polska tradycja religijna określa tę ceremonię przeniesieniem Najświętszego Sakramentu do tzw. Ciemnicy, symbolizującej trudny czas Chrystusowej modlitwy w Ogrójcu, a przede wszystkim zniewagi doznawane podczas przesłuchania. Gaśnie wieczna lampka, płonąca przez cały rok przy tabernakulum.
Wcześniej, po odśpiewaniu na początku mszy Wieczerzy Pańskiej hymnu Chwała na wysokości Bogu, milkną dzwony, dzwonki oraz organy. Dzwonki zastępuje się stukotem drewnianych kołatek. Na znak osamotnienia Chrystusa, opuszczonego przez najbliższych, z ołtarza zdejmuje się obrusy. Zwyczaj ten pochodzi z czasów, gdy do sprawowania mszy używano przenośnych stołów; nieco później, do przełomu VII i VIII wieku, obrusy pozostawały na ołtarzu tylko podczas liturgii. Gest obnażenia ołtarzy przypomina również upokarzający epizod, poprzedzający moment ukrzyżowania Chrystusa Ś obdarcie z szat.
Liturgia Wielkiego Czwartku jest niezwykła. Bo też i na pamiątkę niezwykłych wydarzeń ustanowił ją Kościół. W katedrach biskupi święcą w tym dniu oleje, potrzebne przy udzielaniu sakramentu chrztu, bierzmowania i sakramentu chorych. Oliwa była niegdyś środkiem wzmacniającym i leczniczym, a gałązki drzewa oliwnego - symbolem pokoju. Dlatego Kościół tak szeroko wykorzystuje oliwę w swych obrzędach.(PAP)
