W piątek otwarto bramy zabytkowego cmentarza żydowskiego przy ul. Podmiejskiej w Kaliszu. Po raz szósty w historii tej nekropolii, z okazji dnia Wszystkich Świętych, każdy może zapalić lampkę i pomodlić się.
"W tradycji żydowskiej nie ma dnia Wszystkich Świętych, ale to nie przeszkadza, aby zapalać lampki i czcić pamięć dawnych mieszkańców Kalisza oraz modlić się za nich" - powiedziała PAP opiekunka cmentarza, Halina Marcinkowska. Dodała, że dla wielu osób, w tym głównie młodych ludzi, jest to wyraz czci i pamięci dla dawnych współmieszkańców miasta, wśród których największą grupą narodową byli Żydzi.
Cmentarz istnieje od 1919 r. Według Marcinkowskiej, jest największym w Wielkopolsce i jednym z najlepiej zachowanych w kraju. Został założony ze względu na przepełnienie istniejącego od 1285 r. cmentarza na osiedlu Rypinek. Nekropolię tę zniszczyli w latach 1940-1944 Niemcy, a macew (płyt nagrobnych) użyli do wyłożenia brzegów płynącej przez Kalisz Prosny i do budowy ulic. Z inicjatywy Fundacji Nissenbaumów, w latach 80. ubiegłego wieku macewy wydobyto z nad rzeki i przewieziono na obecną nekropolię.
Historycy szacują, że przed wojną w Kaliszu mieszkało około 20 tys. Żydów. Większość z nich nie przeżyła okupacji, dziś mieszka w tym mieście niewielu potomków ocalałych. Pamięć o nich przypominają pamiątki zgromadzone w cmentarnym Domu Pamięci Kaliskich Żydów.
W 1264 r. Bolesław Pobożny nadał Żydom w Kaliszu, po raz pierwszy w Polsce, tzw. statut kaliski. Ustanowił nim autonomię gmin żydowskich oraz zapewnił m.in. ochronę osobistą mienia i pełnię swobód religijnych. Statut był później potwierdzany i poszerzany kolejno przez Kazimierza Wielkiego, ostatnich trzech Jagiellonów i Stefana Batorego.
Cmentarz na Rypinku uważany jest za najstarszą nekropolię żydowską w Polsce.
Według źródeł historycznych, pierwsi Żydzi pojawili się w Kaliszu za czasów panowania Mieszka III Starego (1121-1202). Zajmowali się wtedy kupiectwem, a przede wszystkim bankierstwem. Mieszko otoczył ich specjalną opieką - wszelkie prześladowania Żydów były wtedy surowo karane.
Cmentarz przy ul. Podmiejskiej odwiedzają bardzo często grupy z Izraela, mające kaliskie korzenie. Przyjeżdża też młodzież z Jerozolimy i innych izraelskich miast.
Cmentarz będzie otwarty do najbliższego wtorku.(PAP)
zak/ hes/
