Patronem Centrum Oświatowo-Kulturalnego w Potarzycy (Wielkopolska) został w czwartek twórca nowożytnej selenografii Jan Heweliusz (1611-1687), a działające przy nim planetarium otrzymało imię zmarłego w tym roku jego twórcy, Andrzeja Owczarka.
Założone 18 lat temu potarzyckie profesjonalne planetarium jest jedyną w Polsce i najprawdopodobniej jedyną wsią w Europie, która posiada taki obiekt. Niebo podzielone jest w nim na 24 obszary, a projektor wyświetla 6000 gwiazd. Wyświetlane są też meteory, zorza polarna, zaćmienia Słońca i Księżyca.
W ubiegłym roku, planetarium zostało wyposażone w unikatowy pryzmat Herschela, pozwalający na dzienne obserwowanie Słońca, bez ryzyka uszkodzenia wzroku.
Urządzenie umożliwia oglądanie słońca wykorzystując całą średnicę obiektywu teleskopu. Dzięki niemu można na słońcu zobaczyć plamy (obszary ciemniejsze o niższej temperaturze) i pochodnie (obszary jaśniejsze o wyższej temperaturze). Dzięki pryzmatowi, w pogodne dni, można też zobaczyć granulacje, czyli ziarnistą powierzchnię słońca.
Podobne urządzenie posiada w Polsce jedynie Uniwersytet Wrocławski, ale w jego najnowszej wersji w Potarzycy zastosowano pułapkę światła słonecznego, czyli płytkę ceramiczną. Takiej samej używa się do pokrywania spodniej części skrzydeł i kadłuba amerykańskich wahadłowców.
Planetarium w Potarzycy odwiedziło już ponad 100 tys. osób, głównie uczniów. Oprócz typowych obserwacji Wszechświata, organizowane są tutaj otwarte dla wszystkich "Weekendy z gwiazdami".
Stanowisko obserwacyjne tworzy epoksydowa kopuła z umieszczonym wewnątrz ekranem projekcyjnym i miejscami dla 35 osób. To jedyna taka placówka w kraju istniejąca przy szkole tego typu, o której informacje umieściła nawet Międzynarodowa Unia Astronomiczna. Szkolne planetaria istnieją jeszcze przy liceum w Piotrkowie Tryb. i przy Zespole Szkół Technicznych w Grudziądzu. Planetarium w Potarzycy jest jednym z szesnastu w Polsce. Figuruje w rejestrze polskich placówek astronomicznych i w rejestrze Międzynarodowej Unii Astronomicznej. Uczniowie z Potarzycy współpracują m.in. z Europejską Kosmiczną Agencją Informacyjną Teleskopu Hubble'a w Garching pod Monachium.
Kopuła ma 5 m średnicy, składa się z ośmiu segmentów wykonanych z tworzyw sztucznych. Planetarium jest w pełni profesjonalne, a warunki obserwacji Wszechświata są wręcz komfortowe.
Planetarium wykorzystują jako pomoc dydaktyczną nauczyciele i uczniowie z całej Wielkopolski oraz z ościennych województw, którym bliżej jest do Potarzycy niż do Torunia. Projekcje astronomiczne ogląda tutaj w ciągu roku około 9600 uczniów szkół podstawowych i średnich. Całą aparaturę projekcyjną wykonali na zajęciach gimnazjaliści należący do Szkolnego Koła Miłośników Astronomii.
Planetarium w Potarzycy jest na stronach internetowych podobnych placówek na świecie. Oprócz planetarium działa przy gimnazjum obserwatorium, w którym prowadzone jest obserwowanie słońca.
W najbliższy weekend planetarium zaprasza na seans i obserwacje plam na Słońcu. Będzie seans pt. "Gołym okiem - czyli co widać na nocnym niebie". Przy sprzyjającej pogodzie będzie możliwość obserwowania i fotografowania tarczy słonecznej, bez użycia filtrów obiektywowych. Dzięki specjalnej konstrukcji, jedynie znikoma część promieniowania odbijana jest w kierunku okularu, a pozostała część rzutowana jest na specjalną ceramiczną powierzchnię pochłaniającą ciepło" - zapewnia syn zmarłego założyciela, Piotr Owczarek.
Szkoła w Potarzycy istnieje od 1794 r.
Andrzej Zakrzewski (PAP)
zak/ ls/
