Ząb trzonowy należący do człowieka neandertalskiego, który został znaleziony w jaskini Stajnia w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, zaprezentowali w poniedziałek we Wrocławiu naukowcy z Uniwersytetu Wrocławskiego.
Jak podkreślali podczas konferencji prasowej, to pierwsze neandertalskie szczątki pochodzące z obszaru Polski i jednocześnie pierwszy bezpośredni dowód na występowanie neandertalczyka na północy od Karpat.
Szczątki odkryli naukowcy z Zakładu Archeologii Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego, pod kierunkiem dr. Mikołaja Urbanowskiego. Jaskinia, w której natrafiono na cenne szczątki jest położona w paśmie ostańców wapiennych. Interdyscyplinarne badania archeologiczne są tu prowadzone od roku 2006. Poza archeologami z Uniwersytetu Szczecińskiego w pracach uczestniczą naukowcy z Uniwersytetu Wrocławskiego, Państwowego Instytutu Geologicznego i Polskiej Akademii Nauk.
Oprócz zaprezentowanego w poniedziałek zęba na stanowiskach archeologicznych w jaskini Stajnia znaleziono jeszcze dwa inne zęby trzonowe. Jak wyjaśniła dr Wioletta Nowaczewska z Katedry Antropologii Uniwersytetu Wrocławskiego, obecnie trwają analizy tych szczątków. "Wiemy, że należały do innych osobników, ale na sprawdzone wyniki badań, co do ich pochodzenia musimy jeszcze poczekać" - powiedziała Nowaczewska.
Jak wyjaśnił dr Krzysztof Stefaniak z Zakładu Paleozoologii Wydziału Nauk Biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, według obserwacji paleontologicznych i wstępnych badań dr. Urbanowskiego wiek znaleziska można określić na początek ostatniego zlodowacenia, czyli około 100-80 tys. lat. Stefaniak wyjaśnił, że stanowiska archeologiczne w jaskini Stajnia obfitują w szczątki fauny pochodzące z okresu ostatniego zlodowacenia. W jaskini odkryto również narzędzia będące pozostałością po działalności człowieka.
Naukowcy z Katedry Antropologii Uniwersytetu Wrocławskiego przy współpracy z m.in. prof. Tadeuszem Doboszem z Zakładu Technik Molekularnych wrocławskiej Akademii Medycznej badają znalezione szczątki od dwóch lat. Udało im się ustalić, że ząb należał do ok. 20-letniego mężczyzny. "Udało się również ustalić miejsce położenia zęba, jako drugi ząb trzonowy w prawym łuku zębowym szczęki" - wyjaśnił dr Paweł Dąbrowski z Katedry Antropologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Zdaniem naukowców, na zębie widnieją urazy związane z wykorzystaniem wykałaczki. "Jest to dowód na zachowania higieniczne, a rozmiary tego urazu świadczą, że mógł powstać w wyniku użycia twardych narzędzi. np. odprysku kości długiej" - wyjaśnił Dąbrowski.
Prof. Dobosz wyjaśnił, że przy badaniu zęba odkryto na nim zmiany próchnicze. "Nie wiemy czy jest to ząb pozostały po rozkładzie szczątków szkieletu, czy został usunięty wskutek zmiany paradontycznych czy próchniczych" - mówił profesor. "W pierwszym przypadku odkrylibyśmy pierwszy na terenie Polski gabinet stomatologiczny" - żartował naukowiec.
Wstępne wyniki badań polskich naukowców są na tyle obiecujące, że ich publikacji podjęło się prestiżowe europejskie czasopismo naukowe "Naturwissenschaften".(PAP)
pdo/ ls/ mow/
