Filmy dokumentalne i wywiady, w których laureatka literackiej Nagrody Nobla z 2009 r. Herta Mueller opowiada o swoim życiu i twórczości są częścią wystawy zorganizowanej w Instytucie Goethego w Krakowie. Pisarka przyjedzie do Polski 16 kwietnia.
Na wystawie "Zaklęty krąg słów", dostępnej dla zwiedzających od wtorku do 26 kwietnia, prezentowane są także fragmenty utworów literackich i fotografie z prywatnego archiwum Mueller. Pisarka urodziła się w niemieckojęzycznej wiosce w rumuńskim regionie Banat. Doświadczyła życia w Rumunii pod rządzami Nicolae Ceausescu. Wyemigrowała do Niemiec w 1987 r. Na wystawie można zobaczyć fotokopie dokumentów z liczących 914 stron akt rumuńskiej tajnej policji politycznej Securitate dotyczących autorki.
"Ta wystawa pokazuje nam rzeczy, których w Polsce nie doznaliśmy. Być może w pierwszych latach po wojnie to było doświadczenie pokolenia żyjącego w reżimie komunistycznym. Tu dowiadujemy się, jak działało Securitate i jak długo prześladowało Hertę Mueller. Wydaje mi się, że stanowi to klucz do lepszego zrozumienia jej życia i twórczości" - mówiła dziennikarzom Elżbieta Jeleń z Instytutu Goethego.
Wystawa pokazuje różne momenty życia Herty Mueller oddane w jej prozie lub w kolażach. Zwiedzający będą mogli zobaczyć m.in. film nakręcony po wyjeździe pisarki z Rumunii, usłyszeć udzielane przez nią wywiady i zobaczyć jej wystąpienie podczas ceremonii wręczenia Nagrody Nobla.
Herta Muellera była poprzednio w Polsce w listopadzie 2010 r. Teraz dwukrotnie spotka się z czytelnikami: 17 kwietnia w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie i 19 kwietnia podczas festiwalu Europejski Port Literacki we Wrocławiu.
W Krakowie pisarka będzie czytała fragmenty "Huśtawki oddechu" i "Kolaży". Teksty literackie po polsku przeczyta aktor Teatru im. J. Słowackiego Marcin Kuźmiński. "Spotkanie będzie poprowadzi Wojciech Bonowicz, całe rozmowa będzie tłumaczona symultanicznie" - mówił na wtorkowej konferencji prasowej dyrektor Instytutu Goethego w Krakowie Daniel Goepfert.
Dodał, że zainteresowanie spotkaniem z noblistką było tak duże, że wejściówki zostały rozdane w kilka godzin. "Ci, którzy ich nie zdobyli, mogą przyjść, bo jeśli tylko będą wolne miejsca będziemy wpuszczać miłośników literatury, planujemy też transmisję na ekranie w holu Mangghi" - dodał Goepfert.
Spotkanie będzie okazją do zdobycia autografu noblistki, ale można przynieść tylko jedną książkę. Herta Mueller nie będzie rozmawiała z dziennikarzami, bo jak tłumaczą organizatorzy jej wizyty, odkąd dostała nagrodę Nobla zainteresowanie jej twórczością jest tak duże, że pisarka stara się ograniczyć liczbę udzielanych wywiadów. Noblistka prosiła też, by nie organizować jej każdej minuty pobytu w Krakowie, który zna, lubi i chce zwiedzać samodzielnie.
"Herta Mueller, wbrew temu, co się o niej myśli, jest pełna światła, jest naprawdę pogodnym człowiekiem, bardzo serdecznym i ciepłym. Zapytałam ją po wręczeniu Nagrody Nobla, co się w niej zmieniło. Powiedziała mi: +nic, ale ci wszyscy ludzie+. Wszyscy nagle chcieli z nią się spotkać, porozmawiać" - mówiła Angelika Kuźniak, dziennikarka, która obecnie pracuje nad "reporterską" biografią noblistki.
"Ta biografia będzie bliżej Herty - człowieka, niż Herty - pisarza. Interesuje mnie bardziej, jak wyglądało jej życie w dwóch totalitaryzmach, najpierw pod obserwacją Securitate, potem Stasi. Przez jej losy chciałabym powiedzieć, co działo się w Rumunii i Niemczech" - dodała Kuźniak. Książka powinna ukazać się w 2014 r.
W Polsce wydanych zostało kilka książek Mueller m.in. powieści "Dziś wolałabym siebie nie spotkać", "Sercątko", "Huśtawka oddechu", eseje "Król kłania się i zabija", "Głód i jedwab" oraz zbiór wierszy "Strażnik bierze swój grzebień".
"Byłam uderzona czytając te wiersze, a potem eseje i prozę Herty Mueller, jak dużo z tych obrazów, metafor i fraz znajdujących się w poezji jest przeniesione i rozwinięte w dłuższej narracji. To takie ziarenka, które ona zbiera, sieje i wyrastają z tego większe książki" - mówiła Katarzyna Bazarnik z wydawnictwa Ha-art, które w serii Liberatura wydało utwór "Strażnik bierze swój grzebień".
Obecnej wizycie pisarki w naszym kraju towarzyszyła będzie premiera "Kolaży". W tomie wydanym przez Biuro Literackie kolaże (rodzaj poetyckich pocztówek tworzonych przez Hertę Mueller) zostaną połączone z polskimi tłumaczeniami tekstów autorstwa Leszka Szarugi.
Instytut Goethego w Krakowie przygotował poświęcone twórczości Mueller programy edukacyjne. W środę odbędą się warsztaty o poetyckich kolażach noblistki dla nauczycieli i studentów germanistyki, a od 10 do 26 kwietnia prowadzone będą lekcje literatury dla uczniów i studentów.
Herta Mueller urodziła się w 1953 r. Po ukończeniu studiów przez kilka lat pracowała jako tłumaczka w fabryce maszyn. Została jednak zwolniona, ponieważ nie chciała podjąć współpracy z rumuńską tajną policją polityczną (Securitate). W roku 1982, z dwuipółletnim opóźnieniem i znacznymi ingerencjami cenzury, w Bukareszcie ukazał się jej pierwszy tom opowiadań "Niziny". Dwa lata później ten sam zbiór został wydany w Berlinie Zachodnim i uhonorowany nagrodą literacką Aspekte za najlepszy niemieckojęzyczny debiut roku.
W 1987 r. Mueller wyemigrowała do Berlina, gdzie mieszka do dziś. Jest autorką 20 książek, laureatką najważniejszych nagród literackich na świecie, m.in. Nagrody im. Kleista (1994) i Europejskiej Nagrody Literackiej Aristeion (1995), w 2009 r. otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.(PAP)
wos/ ls/
