Fotografie, dokumenty, mapy i fragmenty wspomnień z okresu Bitwy Warszawskiej, pochodzące z placówek muzealnych i z zasobów prywatnych, znalazły się na plenerowej wystawie "I Warszawa nie zawiodła". Ekspozycja jest czynna od czwartku na stołecznym Krakowskim Przedmieściu.
Wystawa "I Warszawa nie zawiodła" poświęcona jest przede wszystkim Bitwie Warszawskiej w 1920 r. oraz roli stolicy w zmaganiach wojsk polskich z Armią Czerwoną. "W ciężkich dniach decydującej o losach kraju bitwy, stolica Polski dokonała wielkiego wysiłku wspierając walczących w obronie ojczyzny żołnierzy. Warszawa zmobilizowała prawie jedną czwartą ogółu ochotników, w znacznej mierze uczniów i harcerzy. Stała się nie tylko oparciem dla władz centralnych, w tym rządu, Rady Obrony Państwa, ale też głównym ośrodkiem formowania oddziałów Armii Ochotniczej" - mówił obecny na otwarciu ekspozycji jej autor Andrzej Stawarz.
Jak przypomniał, samorząd miejski wraz z prawie czterema tysiącami wolontariuszy zorganizował Straż Obywatelską, która dbała o zabezpieczenie obiektów publicznych, w tym strategicznych. "Liczne organizacje i stowarzyszenia działały na rzecz wojska, poprzez opiekę nad rannymi w szpitalach, zbiórki żywności i odzieży dla żołnierzy oraz uchodźców, którzy zdołali schronić się w mieście przed nadciągającym wrogiem" - dodał Stawarz.
Tytuł wystawy nawiązuje do wypowiedzi Józefa Piłsudskiego, zacytowanej przez "Kurier Poranny" 23 maja 1921 roku. "Warszawa swoją postawą, spokojem i wiarą ułatwiła żołnierzowi zadanie i pomogła w zwycięstwie. Bowiem walka o Warszawę, walka o miasto - była rzeczą najtrudniejszą, gdyż o zwycięstwie stanowiło tu zachowanie się obywateli. I Warszawa nie zawiodła" - powiedział wówczas marszałek.
Twórcy wystawy wykorzystali różnorodne materiały archiwalne, w tym fotografie dowódców oraz żołnierzy-ochotników, zdjęcia grupowe pododdziałów oraz działań na froncie, obwieszczenia, odezwy, plakaty propagandowe (zarówno polskie, jak i rosyjskie), a także mapy poszczególnych bitew i ukazujące sytuację na froncie pod Warszawą. Znaczna część fotografii i dokumentów ukazuje również sytuację w stolicy w lipcu i sierpniu 1920 roku, prowadzenie zaciągu ochotników, opiekę nad rannymi, obóz dla uchodźców na Powązkach, szkolenie ochotników czy wymarsz oddziałów na front.
Prezentowane na wystawie materiały w znacznej części są publikowane po raz pierwszy. Stanowią one efekt odpowiedzi mieszkańców m.in. stolicy na apel ogłoszony przez Archiwum Państwowe m.st. Warszawy. Dzięki ofiarodawcom widzowie mogą zobaczyć twarze mało znanych ochotników, unikatowe dokumenty związane z obroną Warszawy, a także zapoznać się z fragmentami niepublikowanych wcześniej dzienników i wspomnień, przybliżających nie tylko przebieg walk, ale także stan ducha żołnierzy.
Materiały na wystawę zostały udostępnione przez Narodowe Archiwum Cyfrowe, Archiwum Państwowe m.st. Warszawy, Archiwum Państwowe w Krakowie, Archiwum Państwowe w Łodzi, Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku (za pośrednictwem Narodowego Centrum Kultury), Muzeum Wojska Polskiego, Muzeum Niepodległości, Centralne Archiwum Wojskowe, Oficynę Wydawniczą RYTM oraz osoby prywatne.
Wystawa została zorganizowana w 90. rocznicę bitwy warszawskiej przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych, Archiwum Państwowe m.st. Warszawy, Narodowe Centrum Kultury i Stołeczną Estradę. (PAP)
akn/ abe/ gma/
