Blisko 40 plansz przedstawiających m.in. kopie zdjęć, plakatów oraz pism związanych z twórcami kultury niezależnej, wspieranymi w okresie PRL przez Kościół, można od czwartku oglądać na Jasnej Górze. Wystawa pokazuje działalność opozycyjną od strony innej niż aktywność polityczna - zaznaczają jej twórcy.
Ekspozycję przygotował katowicki oddział IPN w ramach Roku Kultury Niezależnej - projektu edukacyjnego prowadzonego przez Instytut. Otwarciu częstochowskiej wystawy towarzyszyła konferencja naukowa poświęcona roli Kościoła we wspieraniu artystów niezależnych w czasach komunistycznych.
"Niewiele osób pamięta, że w PRL był taki okres, gdy do kościołów tłumy przyciągały nie tylko nabożeństwa, ale też odbywające się tam przedstawienia teatralne czy spotkania literackie. Wystawa pokazuje działalność opozycyjną od strony innej niż aktywność polityczna - bardziej ulotnej i lepiej oddającej pewne emocje tamtych czasów" - powiedział PAP Bogusław Tracz z katowickiego IPN.
Zaznaczył jednak, że choć - szczególnie po wprowadzeniu stanu wojennego - kościoły stały się dla artystów miejscami swobodnego wyrażania myśli, to wielu z nich nie znalazło się tam z powodu przekonań religijnych. "W kręgach kościelnych było to odbierane w bardzo różny sposób. Z jednej strony starano się artystom jak najbardziej pomóc, a z drugiej padały słowa krytyki, bo często głosili oni poglądy dalekie od tzw. +katolickiej ortodoksji+" - tłumaczył Tracz.
Do ważnych inicjatyw hierarchii kościelnej, z których korzystali niezależni artyści, zaliczały się m.in. tygodnie kultury chrześcijańskiej. Imprezy z tego cyklu organizowano od połowy lat 70. w Warszawie. Z czasem zaczęły się one odbywać na terenie większości diecezji w całym kraju. Również w Warszawie - tuż po wprowadzeniu stanu wojennego - powstało pierwsze Duszpasterstwo Środowisk Twórczych.
Wystawę przygotowano na podstawie prywatnych zbiorów osób zaangażowanych w ruch kultury niezależnej w latach 80., natomiast historycy opatrzyli je komentarzem. Autorem koncepcji i oprawy graficznej ekspozycji jest Jerzy Kalina - jeden ze znanych twórców tamtego okresu. W dorobku tego rzeźbiarza i scenografa znajdują się m.in. projekt grobowca ks. Jerzego Popiełuszki przy kościele pw. św. Stanisława Kostki w Warszawie oraz ołtarze papieskich pielgrzymek.
Jak poinformował Bogusław Tracz, wystawę będzie można oglądać co najmniej do połowy grudnia. Później wszystko będzie zależało od gościnności ojców paulinów, którzy użyczyli pomieszczenia klasztoru. W przyszłym roku IPN planuje pokazać plansze w Katowicach, Krakowie i Warszawie.
Rok Kultury Niezależnej to projekt edukacyjny Instytutu Pamięci Narodowej realizowany m.in. we współpracy z Narodowym Centrum Kultury pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Celem projektu jest przypomnienie młodzieży roli ludzi kultury, których działalność przyczyniła się do odzyskania niepodległości w 1989 roku.
W ramach projektu od maja 2009 do czerwca 2010 w całej Polsce odbywają się m.in. wystawy, konferencje, koncerty oraz spektakle teatralne, które są organizowane przez poszczególne oddziały IPN. Zaplanowano również wydanie serii albumów. W serii ukażą się m.in. album o znaczkach - "Poczta podziemna", o prasie podziemnej - "Papierowa rewolucja", o wydawnictwach - "Wydawnictwa podziemne", o fotografii - "Fotografia w kadrze".(PAP)
toe/ kon/ abe/ jbr/
