W czwartek rozpoczęło się odkopywanie szybu do ciągnącej się pod Zabrzem XIX-wiecznej sztolni. O rozpoczęciu prac, które mają potrwać do października, poinformował PAP Tomasz Bugaj z zabrzańskiego magistratu. Władze miasta chcą w przyszłości udostępnić sztolnię zwiedzającym.
Chodzi o Główną Kluczową Sztolnię Dziedziczną - podziemia kopalniane w śródmiejskiej części Zabrza. Wybudowany w latach 1799-1863 podziemny kanał ciągnął się 14 kilometrów z Zabrza do Chorzowa. Odwadniano nim kopalnie i spławiano łodzie z węglem. Dla turystów do 2012 r. udostępniona ma zostać zabrzańska część sztolni - ok. 2 kilometry.
Udrożnienie zasypanego w 1993 r. szybu Carnall umożliwi przewietrzanie sztolni, a to z kolei - wykonanie jej dokumentacji i opracowanie szczegółowych założeń adaptacji. Prace górnicze w szybie i wokół niego to pierwszy, kluczowy etap robót dla udostępnienia sztolni, którą miasto chce uczynić jedną ze swych głównych atrakcji turystycznych.
Przetarg na pierwszy etap robót wygrała firma Kopex - PBSz SA. Samo odkopanie szybu zajmie ok. miesiąca. Według planu, każda zmiana ma się posuwać o kolejny metr. Za nieco ponad 3 mln zł zostanie usuniętych ok. 700 metrów sześć. materiału, którym zasypano znajdujący się na terenie Skansenu Górniczego "Królowa Luiza" głęboki na ok. 52 metry szyb Carnall. Specjaliści udrożnią też ok. 20 metrów wyrobisk przyszybowych prowadzących w kierunku sztolni wraz z ok. 50 metrami samej sztolni. Wszystkie wyrobiska zostaną zabezpieczone.
Aby rozpocząć odkopywanie szybu, w zabytkowym budynku nadszybia szybu Carnall została zainstalowana wyciągarka szybowa, służąca do transportu na powierzchnię materiału wybieranego ładowarką chwytakową. Budynek nadszybia - położony na terenie otwartego już dla turystów skansenu "Królowa Luiza" - na czas prac zostanie odgrodzony. Natomiast woda, na którą podczas robót może natrafić wykonawca, będzie odpompowywana do jednego z pobliskich osadników, a potem wywożona beczkowozami do zabrzańskiej oczyszczalni ścieków.
Odkopanie szybu i wyrobisk wokół niego umożliwi dotarcie w miejsce, gdzie w styczniu tego roku dotarły ekipy penetrujące sztolnię od strony jej wylotu w centrum miasta. Udrożnienie szybu umożliwi też wentylowanie wyrobisk - niezbędne dla prowadzenia dalszych prac górniczych. Kolejnym etapem będzie przygotowanie szczegółowego projektu zagospodarowania sztolni.
Zgodnie z obecnymi założeniami, przygotowana zostanie trasa zaczynająca się w naziemnej części obecnego skansenu "Królowa Luiza" z czynną parową maszyną wyciągową z 1915 r. Stamtąd zwiedzający zjadą 36 metrów pod ziemię na poziom sztolni, skąd łodziami popłyną ok. 450 metrów do mijanki, w której znajdował się największy podziemny port załadowczy sztolni.
Z portu turyści przejdą wykonanym w ramach adaptacji przekopem do istniejącej drugiej części skansenu, z XIX-wiecznymi i współczesnymi wyrobiskami o łącznej długości 1560 m, oglądając m.in. pracę podziemnych maszyn urabiających. Po powrocie do sztolni dojadą szynową kolejką górniczą ok. 2 km do jej zrekonstruowanego wylotu w centrum miasta.
Zanim do sztolni wejdą turyści, trzeba będzie m.in. usunąć zalegający w niej teraz muł, po osuszeniu zbudować elektryczną kolejkę, a także odtworzyć lub zbudować resztę podziemnej infrastruktury. Na powierzchni, nad wylotem sztolni w rejonie ul. Miarki, powstanie budynek centrum turystycznego. Dokończona zostanie też rewitalizacja skansenu "Królowa Luiza".
Zabrze współfinansuje adaptację sztolni ze środków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Unijna dotacja pokryje ok. 41,5 mln zł z szacowanej na 69 mln zł inwestycji. Resztę dołożą władze miasta i samorządu woj. śląskiego. Zgodnie z planami, sztolnia ma być gotowa do końca 2011 r. (PAP)
kon/ mtb/ tot/ gma/
