Po niemal ośmiu latach badań i prac zakończyła się konserwacja obrazu Lucasa Cranacha Starszego "Chrystus błogosławiący dzieci", który znajduje się w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu. Odnowione dzieło będzie prezentowane publiczności od 6 listopada.
Główny konserwator Zamku Królewskiego na Wawelu dr Ewa Wiłkojć podkreśla, że specjaliści mieli bardzo trudne zadanie. "Szkodniki znacznie uszkodziły drewniane podobrazie, a substancje zastosowane podczas poprzedniej konserwacji obrazu w latach 70. spowodowały wygięcie desek, na których został on namalowany" - powiedziała PAP Wiłkojć.
Obraz "Chrystus błogosławiący dzieci" ma wymiary 77,5 x 122 cm. Został namalowany około 1537 r. na podłożu z desek lipowych, które ma zaledwie 3 - 5 mm grubości.
Przedstawienie Chrystusa błogosławiącego dzieci było w dobie renesansu bardzo popularne w ikonografii reformacji. Lucas Cranach Starszy, który przyjaźnił się z Marcinem Lutrem, wielokrotnie powtarzał ten temat. Obraz znajdujący się na Wawelu jest jedyną w zbiorach polskich i nieznaną dotąd w literaturze światowej wersją tej sceny.
Dzieło Cranacha Starszego - zakupione od biskupa Ignacego Dubowskiego z Wołynia znalazło się w zbiorach wawelskich w roku 1928. W czasie wojny obraz został wywieziony do Berlina. Stamtąd trafił do Wiednia, gdzie miał zostać poddany konserwacji, ale zamiaru tego nie zrealizowano. Dzieło wróciło do Polski w 1947 r., a na Wawel w 1968 r. i przez krótki czas było pokazywane w Sali Senatorskiej.
Przed przystąpieniem do konserwacji trzeba było dokładnie zbadać stan zachowania dzieła. Specjaliści wykonali zdjęcia obrazu w świetle ultrafioletowym, w promieniowaniu podczerwonym, rentgenowskim, badali jego powierzchnię laserem 3D. Ultradźwiękami kontrolowano kondycję drewna, co dało informacje o budowie wewnętrznej dzieła Cranacha.
"Długo szukaliśmy sposobu, by uwolnić obraz od substancji, którą po poprzedniej konserwacji przesiąknięte było drewniane podłoże" - mówiła dr Wiłkojć. Z pomocą przyszli specjaliści z Wydziału Technologii Drewna warszawskiej SGGW. Eksperymentowano z różnymi rozpuszczalnikami na materiale badawczym czyli na ponad 200 próbkach wykonanych z XVII-wiecznego uszkodzonego przez szkodniki drewna i udało się dobrać odpowiednią substancję.
"Zlikwidowaliśmy deformację obrazu i wykonaliśmy system stabilizujący podobrazie. W ramach konserwacji estetycznej uzupełnione zostały ubytki w warstwie malarskiej" - relacjonuje Wiłkojć.
Obraz zyskał nową ramę, która dodatkowo stabilizuje ruchy drewnianego podłoża, zabezpieczając dzieło przed uszkodzeniami natury mechanicznej.
Wystawie "Odzyskane piękno" towarzyszy dwujęzyczna polsko - angielska monografia autorstwa dr Ewy Wiłkojć, prezentująca "Chrystusa błogosławiącego dzieci" Cranacha w świetle prac konserwatorskich i nowych badań technologicznych, omawiająca historię tego obiektu, jego miejsce w twórczości artysty i rangę obrazu na tle zbiorów muzealnych w Polsce. Publikacja ta wprowadza, dotychczas niemal nieznane historykom sztuki dzieło Cranacha, do międzynarodowej literatury.
W przeprowadzone obecnie badania i konserwację zaangażowane były: Wydział Technologii Drewna SGGW w Warszawie (badanie drewna przy użyciu ultradźwięków oraz wpływ środków konsolidujących na właściwości drewna lipy), Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN w Krakowie ( badanie odkształceń podobrazia laserem 3D), Instytut Mechaniki Górotworu PAN w Krakowie (komputerowa analiza obrazu), Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu (fluorescencja mikroskopowa), Zakład Fizyki i Chemii Stosowanej WKiRDS ASP w Krakowie, Laboratorium Analiz i Nieniszczących Badań Obiektów Zabytkowych działające w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Większość badań wykonywana była w ramach współpracy instytucji naukowych z Zamkiem Królewskim na Wawelu bezpłatnie.(PAP)
wos/ abe/
