Polscy i rosyjscy badacze będą prowadzić wspólne prace nad wydaniem katalogu zbiorów Biblioteki Załuskich. Przedstawiciele Biblioteki Narodowej w Warszawie i Rosyjskiej Biblioteki Narodowej w Sankt Petersburgu podpisali specjalny aneks do umowy o współpracy.
O podpisaniu dokumentu poinformował PAP we wtorek rzecznik Biblioteki Narodowej Jan Kasprzyk.
Bibliotekę Załuskich wywieziono z Polski do Rosji w XVIII wieku.
Zbiór rękopisów Biblioteki Załuskich nie był nigdy w całości skatalogowany. Istniały jedynie spisy fragmentaryczne, często łączne ze spisami książek. Katalogi te i spisy spłonęły w 1944 roku wraz ze zbiorem.
Pierwszy i najpełniejszy dotychczas spis sporządzony został w Rosji w latach 1806-1807 przy przejmowaniu skrzyń z wywiezionymi z Polski zbiorami. Przez następne 150 lat powstawały inwentarze i katalogi obejmujące malejący w kolejnych latach zbiór rękopisów dawnej Biblioteki Załuskich. Spis dokonany przez rosyjskiego dyplomatę i kolekcjonera Piotra Dubrowskiego i pieczołowicie przechowywany w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej, stanie się główną bazą rozpoczętych prac nad skatalogowaniem zbiorów.
Prace nad projektem mają zająć prawie trzy lata, a ich efektem będzie m.in. naukowa edycja rękopiśmiennego inwentarza Biblioteki Załuskich "Registre des ouvrages et volumes des manuscrits livres a Monsieur le Conseiller de College et chevalier Doubrowsky", opracowanego w latach 1806-1807.
Jak uściślił Kasprzyk, zgodnie z przyjętymi ustaleniami ze stroną rosyjską, prace podzielone będą na dwa etapy. W pierwszej kolejności w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej odbędzie się skanowanie całego tekstu spisu Piotra Dubrowskiego "Registre des ouvrages et volumes des manuscrits livres a Monsieur le Conseiller de College et chevalier Doubrowsky", przepisanie rękopiśmiennego tekstu ze zdjęć na pismo komputerowe (transkrypcja) oraz korekta nowego tekstu.
Następnie przepisany tekst stanie weryfikowany i porównywany z bazą danych "Rękopisy Biblioteki Załuskich" sporządzonej przez pracowników Zakładu Rękopisów Biblioteki Narodowej na podstawie dotychczasowej literatury. Najważniejszym działaniem będzie weryfikacja opisów zachowanych rękopisów z autopsji. Wyniki pozwolą na opracowanie rękopisu do publikacji i przygotowanie naukowego komentarza.
Biblioteka Rzeczypospolitej, zwana Biblioteką Załuskich od nazwiska jej fundatorów biskupów Józefa i Andrzeja Załuskich, otwarta została w Warszawie w 1747 roku i była pierwszą biblioteką publiczną na ziemiach polskich. Jako jedna z pierwszych bibliotek na świecie starała się pełnić zadania biblioteki narodowej, gromadząc, katalogując i udostępniając zbiory obejmujące pełny zasób piśmiennictwa polskiego.
Po III rozbiorze Polski, w 1795 roku, na polecenie carycy Katarzyny II, zbiory biblioteki zostały wywiezione do Sankt Petersburga, gdzie stały się jednym ze zrębów otwartej w 1814 roku Cesarskiej Biblioteki Publicznej. Na mocy Traktatu Ryskiego zawartego między Rosją Sowiecką a Polską w 1921 roku do Polski powróciła część zbiorów Biblioteki Załuskich w tym około 13 tysięcy rękopisów. Była to największa w Polsce i jedna z większych w Europie kolekcji rękopiśmiennych źródeł do badań historii i kultury. Podczas II wojny światowej, po Powstaniu Warszawskim w październiku 1944 roku większość ze zwróconych Polsce książek i rękopisów została spalona przez Niemców. Ocalało zaledwie 1851 egzemplarzy.
Prace nad projektem sfinansuje Biblioteka Narodowa przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. (PAP)
agz/ dsr/ jra/
