# dochodzą m.in. wspomnienia E. Brylla, J. Komorowskiego #
04.01. Warszawa (PAP) - Zmarł Jerzy Stanisław Sito - wybitny tłumacz dzieł Szekspira, poeta, dramatopisarz, krytyk literacki i znawca teatru elżbietańskiego. Miał 77 lat. "Był jednym z najważniejszych poetów mojego pokolenia" - wspominał zmarłego w rozmowie z PAP Ernest Bryll.
O śmierci pisarza poinformował PAP jego syn Paweł Sito. Pisarz zmarł we wtorek rano w jednym z warszawskich szpitali.
"Był rzadkim ptakiem w naszym pokoleniu. Dżentelmenem w każdym calu. Od niego można było nauczyć się elegancji, co dla nas wychowanych w czasach chamstwa i brutalności, miało niezwykłą wartość. To doświadczenie spotkań z nim było dla mnie bardzo ważne" - powiedział Bryll przypominając, że Jerzy Sito powrócił do Polski z emigracji pod koniec lat 50.
"Leciutko mu zazdrościliśmy angielskiej elegancji. Jurek nosił się trochę inaczej niż my. Chodziliśmy jak łachmaniarze, co wynikało też ze stylu naszego życia, z brzydoty PRL-u, z przyjmowanej przez nas koncepcji turpizmu; żyliśmy trochę bezładnie. Natomiast Jurek był człowiekiem osadzonym w kulturze Zachodu i umiał się nosić. Wyróżniał się np. tym, że zawsze nosił marynarkę lub kamizelkę w kolorze głębokiej nasyconej czerwieni. Wzorował się na angielskiej modzie" - wspominał Bryll.
Według niego, Sito był jednym z najważniejszych polskich poetów. "Jako poeta, podobnie jak w codziennym życiu, był elegancki i powściągliwy. Może mniej płodny niż poeci naszej grupy, mniej atakujący, ale jego poezja na pewno była mi bliska" - dodał Bryll.
Pdkreślił, że Sito był także znakomitym tłumaczem dzieł Szekspira. "Jego tłumaczenia znakomicie się przyjęły, były grane w wielu teatrach. Był czas, kiedy jeśli chodzi o tłumaczenia Szekspira był tylko Jurek, a potem czas, gdy tylko nie on. Z powodzeniem tłumaczył także angielską poezję, przybliżał ją nam, a popularność tych przekładów chyba lekko przyćmiła jego znaczenie jako poety" - zauważył Bryll.
W rozmowie z PAP wysoko ocenił przekłady Sito także znawca dramatu z okresu renesansu prof. Jarosław Komorowski. "Przekłady pana Jerzego Sito to był taki pierwszy polski Szekspir współczesny. Szekspir mówiący współczesnym językiem, językiem nowoczesnej poezji, a jeśli było trzeba to i językiem ulicy, ale nie wulgarnym, tylko poetycko przetworzonym, czyli dokładnie tak jak u samego Szekspira. To były tłumaczneia także ważne teatralnie, o czym świadczy fakt, że reżyserzy, po zachłyśnięciu się przekładami innych tłumaczy, wracają do przekładów pana Sito" - powiedział Komorowski.
"To był fantastyczny człowiek, o wielkiej klasie, spotkanie z nim stanowiło dla mnie wyróżnienie i zaszczyt" - wspominał dla PAP dyrektor Teatru im. Żeromskiego w Kielcach Piotr Szczerski, który reżyserował w 2001 roku na kieleckiej scenie "Króla Leara" w przekładzie Jerzego Sito. Tłumaczenie największej tragedii Szekspira - wolnym wierszem - powstało na specjalne zamówienie z Kielc.
Edward Kusztal, nestor kieleckiego teatru, który grał w tym przedstawieniu Glostera, przypomniał, że autor tłumaczenia obejrzał kilka przedpremierowych prób i był zadowolony z pracy reżysera oraz aktorów. "Zrobił też na mnie bardzo pozytywne wrażenie, gdy miałem okazję porozmawiać z nim po premierze. Jak przystało na byłego dyplomatę, był bardzo taktowny, szalenie ułożony, dystyngowany, grzeczny do przesady, a przy tym otwarty i przystępny. Uosobienie wysokiej kultury" - mówił.
"Jako świetny fachowiec, Sito zawsze pilnował repertuaru i sceny" - podkreśla Kusztal. "Tak zapisał się w legendzie kieleckiego teatru lat sześćdziesiątych minionego stulecia, kiedy przez dwa lata był w nim kierownikiem literackim" - dodał emerytowany aktor.
Jerzy Stanisław Sito urodził się 8 listopada 1934 r. w Pińsku na Polesiu.
Po wybuchu drugiej wojny światowej i wkroczeniu Armii Czerwonej na Polesie jego ojciec został aresztowany (zginął w 1940 r. Starobielsku), a rodzina wywieziona w głąb Rosji. Do 1942 r. przebywał w Kazachstanie, w latach 1942-1948 w Indiach, od 1948 r. w Wielkiej Brytanii.
W Londynie ukończył szkołę średnią i studia techniczne w zakresie inżynierii konstrukcyjnej. Pracował następnie w biurze projektowym na stanowisku młodszego inżyniera.
Debiutował w 1954 r. wierszem "Odloty" ogłoszonym w wychodzącym w Londynie miesięczniku "Życie Akademickie". Należał do londyńskiej grupy poetyckiej Kontynenty. Współpracował także z prasą krajową, m.in. w 1956 r. opublikował fragmenty poematu "Człowiek o siedmiu twarzach" na łamach tygodnika "Po prostu".
Z emigracji powrócił do kraju w 1959 r. i zamieszkał w Warszawie. Od 1960 r. był członkiem zespołu redakcyjnego dwutygodnika "Współczesność" początkowo jako kierownik działu zagranicznego, a następnie poetyckiego i teatralnego. Zaczął w tym czasie pisać utwory dramatyczne; zajął się także pracą przekładową z języka angielskiego. W latach 1961-63 współpracował stale jako recenzent teatralny z tygodnikiem "Polityka". W 1964 r. za twórczość poetycką otrzymał w Londynie nagrodę im. Zofii Polkowskiej-Szkaradzińskiej w konkursie zorganizowanym przez pismo "Kontynenty-Nowy Merkuriusz".
Od 1963 do 1989 pracował, jako kierownik literacki teatrów: im. S. Żeromskiego w Kielcach, Klasycznego, Powszechnego, Narodowego i Ateneum w Warszawie. W latach 1976-1986 wyjeżdżał kilkakrotnie z wykładami na uniwersytety amerykańskie i kanadyjskie.
W 1967 r. został członkiem Polskiego PEN Clubu. W 1968 r. za przekłady z języka angielskiego otrzymał nagrodę "Roju" (Roy Publishers, Nowy Jork) im M. Kistera. Pełnił liczne funkcje w Związku Literatów Polskich; w latach 1974-1983 był wiceprezesem Klubu Dramatopisarzy Polskich. W 1977 r. otrzymał nagrodę im. W. Pietrzaka, rok później nagrodę Polskiego PEN Clubu za przekłady poezji angielskiej.
W 1976 r. podpisał "Memoriał 101" wyrażający protest przeciw projektowanym zmianom w konstytucji PRL. W latach 80. działał w opozycji demokratycznej.
Był członkiem Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (ITI), w latach 1979-1981 był wiceprezesem, a w 1981-1985 prezesem Międzynarodowego Komitetu Dramatopisarzy ITI.
W latach 1990 do 1991 był prezesem Spółdzielni Wydawniczej Czytelnik. W 1991 został mianowany ambasadorem Polski w Danii. W latach 1997-1999 był wiceprezesem Polskiego PEN Clubu.
Jest autorem m.in. zbiorów wierszy "Wiozę swój czas na ośle" (1958), "Śmierć i miłość" (1963), "Ucieczka do Egiptu" (1964), "Wiersze dawne i nowe" (1974). Pisał też utwory sceniczne: "Pasja i potępienie doktora Fausta" (1973), "Polonez" (1979), "Słuchaj, Izraelu" (1989). Uprawiał twórczość eseistyczną: "W pierwszej i trzeciej osobie" (1967), "Szekspir na dzisiaj" (1971). (PAP)
nno/ mch/ abe/
