Sześć zrekonstruowanych cyfrowo filmów dokumentalnych relacjonujących polskie przygotowania do II wojny światowej oraz przebieg wojny w Polsce wydały wspólnie na płycie DVD Filmoteka Narodowa (FN) i Narodowe Centrum Kultury (NCK).
Jak poinformował na poniedziałkowej konferencji prasowej w Warszawie dyrektor NCK Krzysztof Dudek, wydanie filmowego zestawu - zatytułowanego "Zaczęło się w Polsce" - to element obchodów 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej.
Na płycie znalazły się niepublikowane dotąd materiały dokumentalne z lat 1938-1946, które przetrwały wojenną nawałnicę, a dziś - jak podkreślili wydawcy DVD - są przejmującym świadectwem tamtych wydarzeń. "Chcieliśmy pokazać przede wszystkim los polskiej ludności cywilnej, nie tylko wydarzenia o charakterze militarnym" - zaznaczył dyrektor FN prof. Tadeusz Kowalski.
Zestaw otwiera "Warszawska niedziela" (1938), oddająca piękno międzywojennej stolicy. Warstwę wizualną filmu tworzą obyczajowe sceny zarejestrowane w czasie jednej z letnich niedziel 1938 r. oraz obrazy architektury miejskiej. Pokazano m.in. nadwiślańskie nabrzeże z przystanią rzeczną, skąd roześmiani warszawiacy udawali się w rejs parostatkiem.
Kolejne filmy to materiały zrealizowane przez Polską Agencję Telegraficzną (1939), dotyczące polskich przygotowań do wojny. Zaprezentowano w nich m.in. polską marynarkę wojenną (np. niszczyciel ORP "Błyskawica" i łódź podwodną ORP "Wilk").
Z 1939 r. pochodzi również dokument "Kronika oblężonej Warszawy", nakręcony przez "ekipę Starzyńskiego", grupę cenionych operatorów (w jej skład wchodzili m.in. Roman Banach i Jerzy Zarzycki), którzy zdecydowali się pozostać w bombardowanej stolicy, by rejestrować dramatyczne losy miasta. Filmowali m.in. zrujnowane ulice Starego Miasta, płonący Zamek Królewski, ciała przechodniów leżących na trotuarach.
W zestawie znalazł się także filmowy reportaż zrealizowany przez Amerykanina, dziennikarza Juliena Bryana, pt. "Oblężenie". Bryan przebywał w Warszawie we wrześniu 1939 r. W październiku udało mu się wyjechać do USA, dokąd wywiózł dramatyczny film nakręcony w polskiej stolicy. Jego kopię otrzymała po latach polska Filmoteka Narodowa.
Dokumentem zamykającym zestaw jest "Suita warszawska" (reż. Tadeusz Makarczyński) z 1946 r., z muzyką Witolda Lutosławskiego. Ukazano w niej wyniszczoną walkami Warszawę - upadłe miasto, które po wojnie powoli na nowo budzi się do życia.
Dokumenty zostały poprzedzone słowem wstępnym prof. Władysława Bartoszewskiego. Cyfrową rekonstrukcję starych filmów nadzorował kierownik Zespołu Restauracji Taśmy Filmowej w Filmotece Narodowej Paweł Śmietanka.
Dyrektor Tadeusz Kowalski poinformował, że płyta - wydana w nakładzie 5 tys. egzemplarzy - nie trafi do sprzedaży. Będzie natomiast rozsyłana do polskich szkół, głównie liceów, jako materiał edukacyjny. Planowane są ponadto zagraniczne projekcje filmów z tej płyty, m.in. na Ukrainie - dodał szef FN.
Płyta "Zaczęło się w Polsce" ukazała się pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Rady Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa. (PAP)
jp/ abe/ gma/
