Ranga londyńskiej wystawy dzieł Leonarda da Vinci, standardy zabezpieczeń oraz stan zachowania "Damy z gronostajem" zdecydowały o tym, że główna rada konserwatorska wyraziła zgodę na wywóz tego obrazu na przyszłoroczną wystawę w National Gallery.
Mówił o tym wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, generalny konserwator zabytków Piotr Żuchowski w czwartek na posiedzeniu sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu.
Zaznaczył, że "to była bardzo trudna decyzja". Podkreślił, że "Dama z gronostajem" jest jednym z najcenniejszych zabytków w zbiorach polskich.
Żuchowski przypomniał, że obraz jest własnością Fundacji Książąt Czartoryskich zdeponowanym w Muzeum Narodowym w Krakowie, oznacza to, iż muzeum, jako depozytariusz obrazu, odpowiada od początku do końca za szeroko pojęte jego bezpieczeństwo: od konserwatorskiego po wszelkie zabezpieczenia.
Jak mówił, fundacja wystąpiła do wojewódzkiego małopolskiego konserwatora zabytków o wydanie zezwolenia na czasowy wywóz w przyszłym roku "Damy z gronostajem" na dwie wystawy. Pierwszą z wystaw miała być prezentacja portretu renesansowego w Gemaeldegalerie w Berlinie, stamtąd bezpośrednio obraz miał być przewieziony do Londynu i pokazany w National Gallery na wystawie "Painter at the Court of Milan" (Malarz dworu mediolańskiego).
Wojewódzki konserwator odmówił wywozu "Damy" zarówno na jedną, jak i na drugą wystawę. Wówczas Fundacja Książąt Czartoryskich odwołała się od tej decyzji do wyższej instancji, czyli do ministra kultury i dziedzictwa narodowego.
"Jako generalny konserwator zabytków zwołałem główną komisję konserwatorską, ponieważ nie ma możliwości, by decyzja w takiej sprawie zapadła jednoosobowo, bo mówimy o dziele bezcennym" - zaznaczył Żuchowski.
Jak mówił, główna komisja konserwatorska obradowała dwukrotnie; w miarę uzyskiwania kolejnych informacji i wnikliwego ich analizowania jej stanowisko ewoluowało, jeśli chodzi o wystawę londyńską.
"Wystawa w Gemaeldegalerie została przekreślona w punkcie wyjścia - od początku nie było mowy, by wysłać tam +Damę z gronostajem+, chociaż jest to ważna wystawa. Natomiast wystawa w National Gallery jest wystawą absolutnie markową, taką, jaka jest organizowana raz na dziesiątki lat" - powiedział wiceminister.
Wspomniał dzieła Leonarda jakie tam będą pokazywane. "Oczywiście nie pojawi się tam +Mona Lisa+, przywoływana często w Polsce, ale jest ona objęta immunitetem nie opuszczania Luwru i Francji w żadnym wypadku (...) natomiast z Luwru pojedzie na wystawę +La Belle Ferroniere+ (...) Pinakoteka Watykańska wypożycza dzieło, które nigdy tak naprawdę nie podróżowało, bo zostało kiedyś mocno zniszczone - +Świętego Hieronima+ (...) Biblioteka Ambrosiana wypożycza +Portret muzyka+ (...) Pokazana będzie +Madonna w grocie", która jest w zbiorach National Gallery i jeszcze jedna Madonna namalowana przez Leonarda (...) zaprezentowane zostaną rysunki. Zebranie w jednym miejscu tylu dzieł Leonarda dotąd się nie zdarzyło" - zapewnił Żuchowski.
Jak mówił, wystawa jest też tak pomyślana, by pokazać "Damę z gronostajem" jako najdoskonalsze dzieło mistrza.
"National Gallery w Londynie nie muszę zaś przedstawiać; to jedna z pięciu największych instytucji muzealnych tego typu w świecie" - dodał. Podkreślił, że są tam najlepsze z możliwych zabezpieczenia.
Według wiceministra, wszystkie te względy oraz to, że zdaniem konserwatorów "Dama z gronostajem" jest w dobry stanie, zadecydowały o wyrażeniu zgody na wypożyczenie obrazu na londyńską wystawę. "Konserwatorzy mówią, że jest to najlepiej zachowane dzieło Leonarda" - poinformował.
Zapewnił także, że przy transportowaniu takiego dzieła jak "Dama z gronostajem" zapewnione są najwyższe standardy. "Dzieło podróżuje w specjalnej kapsule, w której są urządzenia cały czas monitorujące m.in. wilgotność" - powiedział. "Obowiązuje też tzw. zasada +od gwoździa do gwoździa+. Specjaliści z National Gallery przyjadą po obraz do Polski i w obecności naszych specjalistów +Dama+ uda się do Londynu. Tam w ich obecności zostanie rozpakowywana (...) Droga powrotna będzie wyglądała tak samo" - tłumaczył.
Mówił także, że miejsce gdzie ma być wystawiony obraz sprawdzane będzie wcześniej przez polskich specjalistów, specjaliści z Polski będą także kontrolować warunki ekspozycji obrazu w trakcie wystawy.
Żuchowski poinformował również, że do końca marca przyszłego roku chce przygotować specjalny program dotyczący najcenniejszych dzieł w Polsce", w tym "Damy z gronostajem", tak by one miały wyjątkowy status, jeśli chodzi o ich eksponowanie.
Obraz "Dama z gronostajem", powszechnie nazywany "Damą z łasiczką", został namalowany przez Leonarda da Vinci w latach 1483-1490 w Mediolanie. Przedstawia młodą kobietę o bardzo dziewczęcej urodzie, przytrzymującą lekko prawą dłonią zwierzątko o miękkiej, białej sierści - prawdopodobnie gronostaja. Sportretowaną jest Cecylia Gallerani (ok. 1473-1536), dworka i kochanka mediolańskiego księcia Ludovica Sforzy. Portret powstał w technice olejnej, z użyciem tempery, na desce orzechowej o wymiarach 54,7 na 40,3 cm. Do Polski trafił po tym jak został kupiony ok. 1800 r., prawdopodobnie we Włoszech, przez księcia Adama Jerzego Czartoryskiego i ofiarowany matce - księżnej Izabeli Czartoryskiej.
Wystawa w National Gallery w Londynie ma być czynna od 9 listopada 2011 do 5 lutego 2012 r. (PAP)
dsr/ abe/
